سنتهای رایج انیمه | سوندره، یاندره و دیگر انواع دِره
در این مقاله قصد داریم مجموعه جدیدی را تحت عنوان «سنتهای رایج انیمه» آغاز کنیم. مجموعهای که در آن نوبت به نوبت به سراغ کلیشهها، تروپها و سنتهای رایج در دنیای انیمه رفته و آنها را واشکافی و به شما معرفی میکنیم.
انیمه مدیوم عجیبی است. انیمه را نمیتوان صرف این که یک مجموعهای از انیمیشنهای دستی ساخت ژاپن است از بقیه مدیا جدا کرد. داستان بسیار پیچیدهتر است و عوامل بسیار بیشتری در تعریف انیمه دخیل هستند. بیشتر از این که انیمیشن دستی و سنتی یا ساخت ژاپن بودن امضاهای انیمه باشد، این کلیشهها و موارد ثابت بین تمام آثار است که باعث شده این مدیوم در جوامع جهانی مطرح شود. بسیار شده که یک اثر ساخت ژاپن نبوده و حتی انیمیشن دستی نیز نداشته و کامل CGI سه بعدی بوده ولی به خاطر همین شباهتها از نظر بسیاری به عنوان انیمه شناخته شدهاند.
یکی از این سنتهای عجیب که در این مقاله قرار است به آن پرداخت شود، سنت حسنه دِرِه (Dere) هاست. این که ریشه این عبارت کجاست. چگونه از آنها استفاده میشود و چطور صنعت انیمه طی تمامی این سالهای به همچین کلیشه عجیبی عادت کرده و چرا فقط در این مدیوم همچین پدیدهای جوابگو است. با مجله بازار همراه باشید تا شما را گوشه و کنارهای فرهنگ انیمه آشنا کنیم.
دِره و و بروز عشق
لفظ دِره از لغت دِره دِره (デレデレ) به معنای عاشق شده میآید. تمامی مواردی که در آن لقب دِره تحت عنوانی خاص به یک شخصیت اطلاق میشود به خاطر نحوهای است که او نسبت به دیگران ابراز احساسات میکند. طبیعتاً همین انواع ابراز عشق و علاقه است که شخصیتهای انیمهای را به سرعت در قالب کلیشههای مختلف انداخته و چهارچوبی شناخته شده را بعد از چندین دهه برای انواع مختلف درهها تشکیل داده. چهارچوبهایی که قرار است دانه به دانه آنها واکاوی و نمونههایشان را معرفی کنیم. طبیعتاً تلاش شده تا هم تعریف و هم معرفی نمونهها از عناوین شناخته شده و معروف و بعضاً عناوین کمتر شناخته شده باشد تا شناخت بیشتر و بهتری از این قضیه داشته باشید.
Tsundere | سوندره (فکر نکن من ازت خوشم میاد)
به جرئت میتوان گفت از بین تمامی دستههای دِره، دستهای به محبوبیت و شناخته شده بودن سوندرهها وجود ندارد. لفظ سوندره متعلق به شخصیتهایی است که از درون آدمهای به شدت عاشق پیشهای هستند که نه یک دل بلکه صد دل عاشق طرف مقابل خود هستند، اما در عمل هر کاری میکنند تا جلوی بروز این احساسات پرشور را بگیرند. سوندرهها اساساً موجودات مغروری هستند. این غرور آن هاست که اجازه نمیدهد عشقشان بروز پیدا کند و همین نیز این شخصیتها را تا این حد دوست داشتنی کرده.
نفوذ به دیوار آهنی که شخصیتهای سوندره دور قلب خود کشیدهاند و مشاهده گل انداختن لپ آنها لحظهای است که نه فقط در انیمههای ژانر رومنس و عاشقانه، بلکه در بسیاری از انیمههای اکشن و شونن نیز ادویه به شدت موثری برای لذت بخش تر کردن رابطه بین شخصیت هاست. اثر این لحظه هنگامی دو چندان میشود که غرور این شخصیتها هنگام بروز احساساتشان شکسته و به شدت دستپاچه میشوند. جملات نمادینی مانند: «فکر نکن من ازت خوشم میاد ها، احمق!.» یا «دچار سوءتفاهم نشی یه وقت» از آن لفظهایی است که زیاد از شخصیتهای سوندره میشنویم. البته که خواندن توضیحات به تنهایی کافی نیست و بدون اشاره به چند نمونه معروف نمیتوان از این مبحث عبور کرد.
سوندرهها از زمان قدیم الایام از کلیشههای محبوب دنیای انیمه بودهاند. خیلی از شخصیتهای قدیمیتر در دهه حتی ۸۰ و ۷۰ میلادی نیز در این دسته قرار میگرفتند، ولی یکی از شخصیتهایی که بدون شک این موضوع را بین مخاطبین انیمه ترند کرد، آسوکا از انیمه Neon Genesis Evangelion است. او بدون شک یکی از درخشندهترین نمونههای این تیپ شخصیت است. مغرور و به شدت از خودراضی! آسوکا از همان لحظه اول ملاقات با شینجی خود را بالاتر از او فرض میکند. البته که طی داستان به شدت پر پیچ و خم Neon Genesis Evangelion رابطه بین این دو خلبان Eva دچار تغییرات شگرفی شده و احساسات جدیدی بین هر دو شکل میگیرد. احساساتی که آسوکا در بسیاری از مواقع سعی در مخفی کردن آن دارد. مشابه اکثر شخصیتهای سوندره، او نیر علاقه زیادی دارد تا هنگامی که مشکلی برای او پیش بیاید، از راه خشن و مستقیم آن را حل کند و این به صورت مشخص در مورد مشکلات عاطفی نیز صادق است و به همین سبب او هر آن قدر با شینجی صمیمیتر میشود، به همان میزان خشن و سخت گیرتر با او رفتار میکند. البته که بعضی اوقات دفاع او افتاده و احساسات واقعی وی به شیرینترین شکل ممکن بروز پیدا میکند.
در دوران معاصرتر و سالهای اخیر، یکی از معروفترین و شاخصترین سوندرهها یا بهتر است بگویم «زوجهای سوندره» دنیای انیمه بدون شک شینومیا کاگویا و شیروگانه میوکی از انیمه Kaguya-Sama Love is War است. این دو دانش آموز ممتاز، تا بخش بسیار عظیمی از داستان انیمه از سر غرور و جلوگیری از باخت در برابر طرف مقابل، با هر روش سعی میکنند ابراز عشق دیگری را بیرون کشیده و خود پیروز بیرون بیایند. درگیری و نبرد مخفیانهای که منجر به خلق سناریوهای کمدی فوقالعاده خندهداری شده است.
البته که عدهای فکر میکنند فقط شخصیتهای مونث هستند که سوندره میشوند، غافل از این که یکی از معروفترین شخصیتهای سوندره تاریخ انیمه، شاهزاده غیور سایانها، دومین شخصیت محبوب تاریخ Dragon Ball، وجیتا است. وجیتا در آرک اول Dragon Ball Z به عنوان شخصیت مقابل و رقیب گوکو معرفی شد. او که از باخت در مقابل گوکو و مبارزان زمینی متنفر است، برخلاف باورهای خود به مرور زمان با این گروه مبارزان گرم گرفته و نه تنها نهایتاً در آرک Cell به آنها ملحق میشود بلکه حتی با بولما نیز ازدواج میکند. این زوج غافلگیر کننده هنوز در بروز احساسات مشکل دارند. همان قدر که بولما به راحتی میتواند احساسات خود را نشان داده و وجیتا را کنترل کند، وجیتای مغرور داستان علی رغم قدرتهای کهکشانیاش، آن چنان حریف همسرش نیست و به سختی میتواند ابراز محبت به خانوادهاش داشته باشد، در حالی که همه مخاطبین Dragon Ball میدانند چقدر وجیتا در محافظت از خانوادهاش کوشا است.
Yandere | یاندره (لیلی و مجنون)
در مبحث درهها، بعد از سوندره، اولین اسمی که به ذهن مخاطبین مدیوم انیمه میرسد، یاندرهها هستند. از کتب معاصر تا حتی افسانههای خیلی کهنتری مثل افسانه کیوهیمه (Kiyohime) این حقیقت که عشق انسان را به جنون میکشاند پدیده چندان ناآشنایی نیست. انیمهها نیز عاشق استفاده از این کلیشه برای نشان دادن عشق افراطی هستند. گاهی اوقات شما عشقتان را جز با جنون، دیوانگی و خشونت نمیتوانید نشان دهید. این جاست که یاندرهها به خوبی خود را نشان میدهند. یاندرهها اصولاً دو حالت دارند. دو حالتی که آن چنان نیز از هم جدا نیستند. در حالت اول یک یاندره به خاطر عشقی که به طرف مقابل دارد، برای محافظت دست به هر کاری میزند تا خطری او را تهدید نکند و این امر عموماً منجر به اعمال به شدت خشونتآمیز و مهیبی شده که نشان میدهد عشق خیلی شوخی بردار نیست. مورد دوم اما بدتر است. وقتی شخص یاندره متوجه میشود که عشق او یک طرفه است، جنون تمام فکر و ذهن او را در بر خواهد گرفت. دیگر کسی توانایی متوقف کردن او را ندارد و او حتی حاضر است معشوقه خود را نیز درگیر این خشم و جنون کند تا ذرهای ذهنش آرام بگیرد. همین رابطه به شدت خطرناک و مهیج است که جذابیت یاندرهها را بین انواع تایپهای دِره تا این حد بالا میبرد.
یونو گاسای از انیمه Mirai Nikki به نوعی شناخته شدهترین یاندره تاریخ انیمه است. هر چند به صورت کلی Mirai Nikki اثر چندان فاخر و شاخصی نیست، ولی یونو گاسای به تنهایی ثابت کرد جنون و خشونت برآمده از یک عشق یک طرفه تا چه حد میتواند مخاطبین را میخکوب خود کند. ترکیب ظاهر آشفته ولی جذاب او با روشهای به شدت ترسناکش در تعقیب شخصیت اصلی و آزار و اذیت کردن او، باعث شد علی رغم تمام رفتارهای غیرمعقول وی، جنونش تبدیل به امضایی برای این سبک از شخصیتها شود. تا حدی که برای بسیاری از افراد، شخصیتهای مو صورتی و کمی غیر عادی برابر باشند با قالب شخصیتهای یاندره.
هرچند که فرمول خلق شخصیتهای یاندره بسیار ساده و ثابت است، این عمقی که برخی نویسندهها به آن میدهند است که منجر به خلق شخصیتهای افسانهای و ماندگار شده. یکی از بهترین نمونه یاندره های تاریخ انیمه، بدون شک متعلق به شخصیت سنگوکو نادکو از سری Monogatari است. نادکو یکی از پنج شخصیت مونث اصلی Bakemonogatari بود که به خاطر کم رو و خجالتی بودن، اخلاقهای عجیبش در رابطه با نزدیک شدن به شخصیت اصلی، آراراگی و دیالوگهای کم و محوش باعث شده بود غیر محبوبترین نفر بین این پنج شخصیت باشد. اما در طول Monogatari Second Season و آرکهای Otorimonogatari و Koimonogatari است که متوجه میشویم این عشق یک طرفه او به آراراگی چه تاثیر خطرناکی بر ذهن و روان او دارد. خلق یک دوست ذهنی نه تنها برای آرام کردن خود، بلکه توجیه کردن اعمال خطرناکی که او در طول داستان انجام داده در کنار عقده خداییتی که او در انتهای فصل دربرمیگیرد، نادکو را به شخصیتی به شدت جذاب و در عین حال خطرناک تبدیل کرده که روند رشد یا حتی میتوان گفت افولی شاعرانه را برای این شخصیت به تصویر میکشد.
یاندرهها حتی مجبور نیستند برای نشان دادن جنونی که زاده عشق بیاندازهشان هست به خشونت دست ببرند. کافی است اعمالی انجام دهند که بدون استفاده از خشونت، چندین برابر دیوانه وارتر است. در این زمینه نیز نمونهای بهتر از آکمی هومورا از انیمه Mahou Shojo Madoka Magika نداریم. هومورا به عنوان یکی از اولین افرادی که توسط مادوکا نجات داده شده و یار او میشود به خاطر قدرت نفرینشدهاش در توقف و عقب راندن زمان، دهها و حتی صدها بار مرگ دوست خودش را مشاهده کرده و هر کاری که میکند در توقف این سرنوشت شوم موفق نیست. مدت کوتاهی که در دید مادوکا در آن با هومورا آشنایی دارد، از دید هومورا سالهای طولانی است که او چندین و چند بار در آن مرگ دوست عزیزش را از نزدیک لمس کرده. در نتیجه این امر، عشق به مادوکا و جنون ناشی از آن به طور کامل در وی نهادینه میشود و حتی بعد از وقایع فصل اول انیمه و نجات مادوکا، ذهن هومورا آرام نگرفته و در فیلم سوم چنان نقشه پیچیدهای را برای رساندن خود به مادوکا طرح ریزی میکند که هنوز بعد از ۱۲ سال از اکران این فیلم کمتر لحظهای به جنون پرده پایانی این فیلم و هدف و انگیزه نهایی هومورا میرسد.
Kuudere | کوودره (یخهایی که خیلی دیر ذوب میشوند)
عموماً شخصیتهای دِره کمی در بروز احساسات دچار خطا میشوند ولی کوودرهها در این زمینه در سطح خیلی متفاوتی قرار دارند. آنها اساساً در بروز هر نوع احساسی مشکل داشته و در نتیجه در زمان نگاه به آنها حس میکنید با شخصی روبرو هستید که از یخ ساخته شده؛ بیاحساس و بیروح. در حقیقت اما، کوودرهها هم مثل بقیه شخصیتها سرشار از احساسات مختلف هستند. فقط خیلی دیر یخ این شخصیتها آب شده و این احساسات بروز پیدا میکنند. برای همین در حالات عادی آنها به شدت شخصیتهای سرد، بیرحم و رک و راستی دارند که اگر داستان را به خوبی دنبال نکنید، فکر میکنید هیچ چیزی تحت موجودیت عشق درون قلب آنها وجود ندارد. فکری که بدون شک فاصله بسیار زیادی تا حقیقت دارد.
یکی از معروفترین نمونه شخصیتهای کوودره، ساکت، آرام، سرد و در عین حال به شدت احساساتی، میکاسا آکرمن از انیمه Attack on Titan است. میکاسا در نگاه اول یک سرباز به شدت حرفهای است که در کشتن تایتانها ذرهای درنگ نمیکند. اما هر چه داستان جلوتر رفته و مخصوصاً در فصل چهارم به بعد، ما با ابعاد بیشتری از احساسات میکاسا نسبت به ارن آشنا میشویم و آشنایی بیشتری با این رابطه عاشقانه ولی دردناک پیدا میکنیم. این روندی که در آن آرام آرام میکاسا بیشتر متوجه احساسات خود نسبت به ارن شده و سعی دارد آن را با او مطرح کند یکی از بهترین نمونههای شخصیت پردازی در تمام جریان داستان Attack on Titan است.
مشابه بقیه دسته بندیهای این لیست، از قدیم نیز این نوع شخصیتها طرفداران بسیاری داشتهاند و یکی از شخصیتهای قدیمی ولی کماکان پرطرفدار کوودره ها، بدون شک رِی آیانامی (Rei Ayanami) از انیمه Neon Gensis Evangelion است. در حقیقت تضاد رِی با آسوکا به عنوان یک کوودره و یک سوندره در همان سالها باعث شد شاهد یکی از معروفترین داینامیکها و محرکهای روابط شخصیتی بین دو شخصیت در تاریخ انیمه باشیم. فرمولی که از همان سال به بعد در بسیاری از انیمههای رومنس دیگر نیز تکرار شد.
ری آیانامی شخصیت به شدت جالبی است. بدون شک درون قلب او دامنه عظیمی از احساسات جریان دارد ولی اولین برخورد شینجی با او هنگام خروجش در حالت زخمی از ربات Eva بدون این که حتی خمی بر ابرو بیاورد قطعاً تاثیر عظیمی روی مخاطب به عنوان اولین برخورد با این شخصیت دارد. شخصیتی که نه تنها در بروز علاقه هیچ واکنشی ندارد بلکه اساساً در حس کردن درد نیز بسیار بیحس است. همین است که دیدن شخصیت او در جریان داستان را زیبا میکند.
و به عنوان مثال آخر بسیار حیف است اگر به ناگاتو یوکی از انیمه The Melancholy of Haruhi Suzumiya اشاره نکنیم. او که به عنوان کمحرفترین و غیرانسانیترین عضو گروه S.O.S معرفی میشود در حقیقت یک آدم فضایی به شدت هوشمند است که پشت پرده چهره سرد و بیاحساساش داستانهای بسیاری در حال اتفاق افتادن است. حقیقتی که شخصیت اصلی، کیئون، آن را در فیلم سینمایی این انیمه، The Disappearence of Suzumiya Haruhi متوجه میشود. جایی که با ظاهر شدن در یک دنیای موازی مشابه ولی بسیار متفاوت، کیئون باید با موانع مختلفی مقابله کند که یکی از آنها خود ناگاتو است؛ دختری که در این دنیا برخلاف دنیای اصلی به شدت احساساتی، خجالتی و خاطرآزرده است و سعی میکند با چسبیدن به کیئون خود را آرام کند. رفتاری که ۱۸۰ درجه با دختر بیگانه و بیاحساسی که کیئون میشناسد تفاوت دارد. تفاوتی که در نتیجه آن دراماتیکترین، عاشقانهترین و دردناکترین لحظات فیلم به پرده نمایش در میآید.
Dandere | داندره (از یک گوشه به شما با اضطراب نگاه میکند)
اگر سوندرهها به خاطر غرورشان سعی میکنند احساسات خود را از طرف مقابل مخفی کنند، داندرهها در نقطه مقابل به خاطر عدم اعتماد به نفس و خجالتی بودنشان است که نمیتوانند احساسات خود را بروز دهند و عشقشان پشت لایه لایه خجالت و کم رویی محو میشود. امضای این نوع از شخصیتهای دسته دِره، پشت دیوار قایم شدن در حضور معشوقهشان یا به شدت هول شدن در حضور یا نزدیکی آنهاست. این نوع شخصیتها نوعی ترحم را در دل مخاطب به وجود میآورند که در نتیجه آن خیلیها علاقمند میشوند تا ببینند این شخصیتها چطور از عهده مشکلاتشان برآمده و عشق خود را ابراز میکنند. داندرهها اساساً خیلی افراد اجتماعی نیستند و به همین علت خیلی از مخاطبین دنیای انیمه با آنها به راحتی ارتباط میگیرند. مشکل آنها در عدم بروز احساسات و حبس کردن در دلشان از کلیشههایی است که حتی با وجود کلیشه بودن خیلی به ذات انسان نزدیک بوده و بسیار قابل لمس است.
معروفترین نمونه داندرهها را اگر زیاد نخواهیم جزئی شویم، باید هیوگا هیناتا از انیمه Naruto دانست. او دختری است که از ابتدای داستان نه یک دل بلکه صد دل عاشق شخصیت اصلی، ناروتو است. اما به علت خجالتی بودن و موقعیت عجیبی که در خاندان خود دارد به ندرت این احساسات را ابراز کرده. خود ناروتو هم به علت خنگی بیش از حد در این مسائل تقریباً هیچ وقت نمیتواند متوجه این عشق روزافزون هیناتا به خودش شود. این موضوع برای شخصیتی مثل ناروتو البته، بسیار بامزه است. او در محیطی بزرگ شده که تقریباً تمام دوران کودکیاش را تحت نگاه نفرتآمیز مردم دهکده به خاطر نفرینی که روی او بوده گذرانده؛ لذا این موضوع که ناروتو نمیتواند تنها شخصیتی که از صمیم قلب به او علاقه دارد را ببیند به شاعرانه بودن این رابطه جالب بیش از پیش میافزاید. صدالبته خود هیناتا نیز شخصیت فوقالعادهای است که اعمالش در آرکهای جلوتر در داستان و مخصوصاً آرک حمله پین، بدون شک جزو افسانهای ترین لحظات کل داستان است.
از دیگر نمونههای بسیار معروف و دوستداشتنی این نوع از شخصیتها، میتوان به یو ایشیگامی از انیمه Kaguya-Sama Love is War نیز اشاره کرد. ایشیگامی یکی از شخصیتهای مکمل این سری است که در ابتدا به عنوان فردی ضداجتماع و منفینگر معرفی میشود که علاقهای به رومنس و روابط عاشقانه ندارد. اما جلوتر در داستان متوجه گذشته تلخ و رابطه شکست خورده او میشویم و این که چقدر به خاطر این شکست عاطفی او دچار تحقیر شده و در اثر همین امر این گوشه از قلبش را برای همیشه بسته. ادامه داستان تا انتهای مانگا و انیمه، خط داستانی ایشیگامی به خوبی نشان میدهد که چگونه محبت افراد و حمایتشان، باعث میشود افرادی که در مقطعی از زندگی از اطرافیان خود زخم خورده و ضداجتماع شدهاند، آرام آرام به جریان جامعه برگشته و حتی کاری کرد که آنها دوباره عشق را تجربه کنند.
Bakadere | باکادره (آن جا که عقل نیست، عشق در عنفوان است)
خارج از مواردی که گفتیم، درههای زیادی وجود دارند، هیمه دره، کامی دره، دره دره، نیاندره و الی آخر. این لیست تمامی ندارد و البته بسیاری از این درهها آن طور که گفتیم چندان ارتباطی با عشق و عاشقی ندارد و بیشتر تلاشی از طرف اهالی انیمه برای تصاحب استریوتایپهای مختلف انیمهای تحت پرچم دِره هاست. اما این میان یک نمونه کمتر شناخته شده و غیرمحبوبتر بود که نمیشد این جا به آن اشاره نکنیم و آن هم باکادرهها هستند.
باکا در ژاپنی به معنای احمق است و عموماً باکادره به شخصیتهایی اطلاق میشود که علی رغم عشق و علاقه فراوانشان، به شدت احمق نیز هستند و خلاصه که بالاخانه را اجاره داده و راحت زندگی میکنند. روح پاک و خالص این شخصیتها در کنار حماقت و دست و پا چلفتی بودن ذاتیشان است که آنها را تا این حد جذاب و دوست داشتنی کرده.
یکی از فوق العاده ترین نمونههای این تیپ شخصیت را میتوان نه یک نفر، بلکه زوج میریا و آیزاک از انیمه Baccano عنوان کرد. میریا و آیزاک به عنوان یک زوج خل و چل و خوشبین، نه تنها در تلاطم اتفاقات پر مرگ و میر Baccano زنده بیرون میآیند، بلکه در حادثه جشن ۱۹۳۰، این دو یکی از افرادی بودند که الکسیر جادوانگی را اشتباه گرفته و با نوشیدن آن هر دو به جاودانگی و جوانی ابدی میرسند. نکته این جاست که تا ۷۰ سال این دو احمق متوجه نامیرایی خود نمیشوند. میریا و آیزاک علیرغم تمام کله پوکی و حماقتشان، افراد پاکدلی هستند و چون تنها فکری که برای پول درآوردن به سرشان میرسد، دزدی و سرقت است، همیشه خود را در عجیبترین مهلکههای ممکن پیدا کرده و همیشه به شگفتانگیزترین شکل ممکن از هر کدام بیرون میآیند.
البته که نمیتوان نامی از باکادرهها آورد و اشارهای به فوکو ایزومی از انیمه Clannad نکرد. دختری آن قدر سربههوا و احمق که اعصاب پولادین اوکازاکی، شخصیت اصلی را نیز خورد میکرد. حتی تورو هوندا از Fruit Basket هم تا حدودی در این دسته بامزه از شخصیتها قرار میگیرد.
جمعبندی
و این بود اولین قسمت از سنتهای رایج انیمهای. چنان چه علاقه داشتید بقیه گوشه و کنارهای فرهنگ و کلیشههای انیمهای را بررسی کرده و معرفی کنیم در بخش نظرات حمایت خود را اعلام کنید. همچنین اگر شخصیتهای دیگری در این دسته بندی درهها وجود دارد که ما نامی از آنها نبردیم و جایشان خالی است میتوانید در همین بخش نظرات از آنها نام ببرید.
منبع: مجله بازار
داستان زندگی بزرگترین یوتوبر ماینکرافت | میزگیم با عرفان تاکسیک
