جادوی بی‌مرز: انیمه هایی که شاهکارهای جیبلی را پشت سر می‌گذارند

استودیو جیبلی (Ghibli) به‌خاطر تاثیر عمیق و بی‌نظیری که بر انیمیشن‌های فانتزی گذاشته، همواره مورد ستایش بوده است. این استودیو با ساخت آثاری ماندگار مانند شهر اشباح (Spirited Away) و قلعه متحرک هاول (Howl’s Moving Castle)، تعریف تازه‌ای از این ژانر ارائه داد و آن را با داستان‌سرایی جذاب غنی‌تر ساخت. با این حال، در دنیای گسترده و متنوع انیمه، طبیعی است که خالقان دیگری نیز با آثاری ظاهر شوند که به اندازه‌ی آثار جیبلی زیبا و حتی در برخی موارد، جسورانه‌تر باشند. گرچه میراث جیبلی همچنان پابرجاست، اما این هشت انیمه سینمایی از نظر عمق احساسی، نوآوری بصری و جسارت در روایت، مرزهای فانتزی را از محدوده‌ای که جیبلی برای خود تعریف کرده فراتر می‌برند.

این آثار فانتزی انیمه ای، از نظر تجربیات بصری جسورانه و سفرهای احساسی تکان‌دهنده، هر یک به شکلی منحصر‌به‌فرد در ذهن مخاطب باقی می‌مانند. آن‌ها صرفا دنبال‌رو راه جیبلی نیستند، بلکه با دیدگاه‌های مستقل و منحصربه‌فرد خود، جایگاهی شایسته در میان آثار برجسته فانتزی یافته‌اند. برخی از این انیمه‌ها با استفاده از سورئالیسم، برخی دیگر با الهام از فرهنگ عامه یا با ارائه‌ زیبایی‌های جهان، نشان می‌دهند که فانتزی در انیمه نه با هایائو میازاکی آغاز شده و نه پایان یافته است. دلیل اینکه این انیمه ها توانسته‌اند از انیمه‌های های جیبلی بهتر باشند این است که الگوی آثار این استودیو را کاملا در هم شکسته‌ و مسیر تازه‌ای را در پیش گرفته‌اند.

مری و گل جادوگر (Mary and the Witch’s Flower)

انیمه سینمایی از Studio Ponoc؛ بر اساس رمانی از مری استوارت (Mary Stewart)

در نگاه نخست، انیمه مری و گل جادوگر (Mary and the Witch’s Flower)، شباهت زیادی به یکی از آثار فراموش‌شده استودیو جیبلی دارد. این شباهت تصادفی نیست؛ چرا که این انیمه سینمایی توسط استودیو پونوک (Ponoc) ساخته شده، استودیویی که اعضای آن را انیماتورهای سابق جیبلی تشکیل می‌دهند. با این وجود، مری به لطف ریتمی پرتحرک‌تر و شخصیتی قوی‌تر، موفق می‌شود هویتی متمایز برای خود خلق کند. او نه‌تنها به دنیایی جادویی قدم می‌گذارد، بلکه آن دنیا را دگرگون می‌کند. کنجکاوی بی‌پروای او و شخصیت سرسختش، به او امتیازی می‌دهد که بسیاری از قهرمانان جیبلی فاقد آن هستند.

آنچه مری و گل جادوگر را از انیمه‌های فانتزی معمول فراتر می‌برد، لایه‌های اخلاقی و تم‌های پنهانی آن است. این انیمه سینمایی، به‌طور شگفت‌آوری، به موضوع سوءاستفاده از علم و جادو می‌پردازد. موسسه جادویی‌ که در این اثر به تصویر کشیده می‌شود، نه یک فضای دلپذیر و خیال‌انگیز، بلکه نهادی فاسد و عمیقا نگران‌کننده است. گرچه انیمیشن آن نرم و چشم‌نواز است، اما آنچه اثر را ماندگار می‌کند، سوالات بنیادینی است که درباره‌ی قدرت، آزمایش و هویت مطرح می‌سازد. این انیمه سینمایی گرچه از زیبایی‌شناسی جیبلی الهام گرفته، اما با نوعی احساس متفاوت، آن را به سطحی بالاتر می‌برد.

بچه‌های دریا (Children of the Sea)

انیمه سینمایی از Studio 4°C؛ بر اساس مانگایی از دایسوکه ایگاراشی (Daisuke Igarashi)

بچه‌های دریا (Children of the Sea) تجربه‌ای رویاگونه و دریایی است که تماشاگر را به دنیایی آبی می‌برد، دنیایی که هم‌زمان حیرت‌انگیز و هراس‌آور است. این انیمه، داستان دختری نوجوان به نام روکا را روایت می‌کند که با دو پسر اسرارآمیز آشنا می‌شود، پسرانی که ارتباطی عمیق با موجودات فراطبیعی دریا دارند. در حالی که جیبلی معمولا زیبایی‌های طبیعت را مورد ستایش قرار می‌دهد، بچه‌های دریا پا را فراتر می‌گذارد و طبیعت را با عظمت کیهانی و ترسی ناشناخته در هم می‌آمیزد.

تصاویر بصری این انیمه سینمایی به‌راستی خیره‌کننده‌اند، نقطه اوج داستان، به‌جای اوج‌گیری روایی، یک تجربه‌ احساسی است که منطق را کنار می‌زند و احساسات را در اولویت قرار می‌دهد، دقیقا مانند رویایی که در بیداری تجربه می‌شود. دنبال کردن داستان آسان نیست، اما همین پیچیدگی بخشی از ماهیت آن است. بچه‌های دریا قصد ندارد مسیر را برای شما هموار کند، بلکه با رمز و رازهایش، شما را به سفری در دل ناشناخته‌ها می‌برد، سفری که همانند اقیانوس، پر از ابهام، عمق و تقدس است.

ماکیا: زمانی که گل موعود می‌شکفد (Maquia: When the Promised Flower Blooms)

انیمه سینمایی از P.A. Works؛ داستانی اورجینال از ماری اوکادا (Mari Okada)

ماکیا، احتمالا از نظر احساسی، دردناک‌ترین انیمه فانتزی در دهه گذشته است. این انیمه سینمایی که نخستین تجربه کارگردانی ماری اوکادا محسوب می‌شود، داستان دختری جاودانه را روایت می‌کند که کودکی فانی را به فرزندی می‌پذیرد. آنچه در ادامه شکل می‌گیرد، مراقبه‌ای چند دهه‌ای درباره مادری، فقدان و زیبایی بی‌رحمانه گذر زمان، همه در دل دنیایی فانتزی است. در حالی که آثار استودیوی جیبلی اغلب از تراژدی‌های واقعی فاصله می‌گیرند و به پایان‌هایی تلخ و شیرین بسنده می‌کنند، پایان داستان ماکیا: زمانی که گل موعود می‌شکفد، ببننده را با اندوه مواجه می کند.

دنیای فانتزی این انیمه سینمایی، با کشورهایی که درگیر جنگ‌اند و اژدهایانی که در آسمان پرواز می‌کنند، کاملا غنی و پربار است، اما جادوی واقعی در سکوت و پایداری ماکیاست. او در حالی که شاهد پیر شدن تدریجی فرزندش است، باعث می شود تا به این پرسش عمیق بیندیشیم: دوست داشتن کسی که از همان ابتدا می‌دانیم باید از دستش بدهیم، چه معنایی دارد؟ این انیمه داستانی کاملا فانتزی است که پیامدهای احساسی‌اش به‌طرز دردناکی واقعی‌اند.

نقاب میوتارو (A Whisker Away)

انیمه سینمایی از Studio Colorido و Toho Animation؛ داستانی اورجینال از ماری اوکادا و جونیچی ساتو

در نگاه اول، نقاب میوتارو (A Whisker Away) شبیه به یک داستان عاشقانه نوجوانانه با چاشنی جادویی و رنگ‌وبوی آثار جیبلی به نظر می‌رسد؛ دختری که برای نزدیک‌تر شدن به پسری که دوستش دارد، خود را به شکل یک گربه درمی‌آورد. اما ورای این ظاهر فریبنده، این اثر به بررسی عمیق و بزرگسالانه‌ای از افسردگی، بحران هویت و آسیب‌پذیری‌های عاطفی می‌پردازد؛ موضوعاتی که تأثیری فراتر از آنچه انتظار می‌رود، بر مخاطب می‌گذارند.

بر خلاف داستان‌های بلوغ در آثار جیبلی که معمولا لطیف‌تر هستند، این انیمه سینمایی صادقانه به جنبه‌های تاریک‌تر نوجوانی می‌پردازد. شخصیت اصلی، میو (Miyo)، به یک گربه تبدیل می شود تا از دردهای عاطفی‌اش فرار کند و این اثر هرگز این مسئله را بی‌اهمیت جلوه نمی‌دهد. بلکه با صحنه های جذاب و روایتی دلپذیر، به‌آرامی اما صادقانه با تلاطم‌های درونی او روبه‌رو می‌شود.

شب در راه‌آهن کهکشانی (Night on the Galactic Railroad)

انیمه سینمایی از Group TAC؛ بر اساس رمانی از کنجی میازاووا (Kenji Miyazawa)

شب در راه‌آهن کهکشانی (Night on the Galactic Railroad) بدون شک انتزاعی‌ترین و شاعرانه‌ترین انیمه‌ای است که در این فهرست قرار دارد. این اثر، سفری اودیسه‌وار و فراموش‌نشدنی به دنیای پس از مرگ را روایت می‌کند. در جهانی که شخصیت‌هایش گربه‌هایی انسان‌نما هستند، این انیمه سینمایی داستان جیووانی (Giovanni) و کامپانلا (Campanella) را دنبال می‌کند که سوار قطاری مرموز و میان‌ستاره‌ای می‌شوند؛ قطاری که در ایستگاه‌هایی نمادین و عجیب توقف دارد. این انیمه سینمایی فقط یک داستان تخیلی نیست، بلکه شاهکاری نمادین است که می‌تواند هم‌پای بهترین آثار استودیوی جیبلی قرار گیرد.

این انیمه به‌صورت عمیقی به بررسی مفاهیم وجودی مانند مرگ، فداکاری و جست‌وجوی معنوی می پردازد و آن‌ها را با ریتمی آرام و تامل‌برانگیز روایت می‌کند. سبک هنری مینیمالیستی آن، همراه با موسیقی متنی وهم‌آلود، فضایی رویاگونه می‌سازد که در ذهن بیننده حک می‌شود. اگرچه جیبلی نیز سفرهای خیال‌انگیز خلق کرده، اما راه‌آهن کهکشانی سفری است که از اندیشه های دنیایی فراتر رفته و روح انسان را درگیر خود می کند. این داستان نیاز به تفکری عمیق دارد و برای کسانی که از مواجهه با ابهام و اندوه نمی‌هراسند، پاداشی عمیق در پی دارد.

سوزومه (Suzume)

انیمه سینمایی از CoMix Wave Films؛ داستانی اورجینال از ماکوتو شینکای (Makoto Shinkai)

سوزومه (Suzume) ساخته ماکوتو شینکای، جایگزینی برای انیمه اسم تو (Your Name) محسوب می‌شود، اما دنیای فانتزی‌اش تاریک‌تر و عمیق‌تر است. این انیمه سینمایی با ترکیب استعاره‌های مربوط به بلایای طبیعی با افسانه‌های بومی ژاپن، داستان دختری را روایت می‌کند که وظیفه دارد درهای فراطبیعی‌ را که باعث زلزله می‌شوند، ببندد. برخلاف جهان‌های نسبتا امن و ایده‌آل آثار جیبلی، سوزومه از دل فجایع واقعی، مانند زلزله و سونامی ۲۰۱۱ توهوکو، الهام می‌گیرد تا مفاهیمی چون حافظه جمعی و روند التیام را بررسی کند.

تصاویر بصری سورئالی که انیمه سینمایی ارائه می‌دهد، در عین عجیب‌بودن، بر پایه احساسی عمیقا واقع‌گرایانه بنا شده‌اند. در اینجا، فانتزی نه راهی برای فرار، بلکه استعاره‌ای برای مواجهه با واقعیت است. سوزومه در مسیر مقابله با اندوه، خاطرات و مسئولیت‌هایی که بر دوشش گذاشته شده، مخاطب را نیز همراه خود می‌برد. این سفر احساسی، جسورانه‌تر و تکان‌دهنده‌تر از بسیاری از حماسه‌های مشابه در آثار جیبلی است. شینکای جهانی جادویی خلق کرده که در عین حال که دردناک است، به‌شدت در ذهن ماندگار می‌شود.

شیطان‌کش: قطار موگن (Demon Slayer: Kimetsu no Yaiba – The Movie: Mugen Train)

انیمه سینمایی از Ufotable؛ بر اساس مانگایی از کویوهارو گوتوگه (Koyoharu Gotouge)

به‌ندرت پیش می‌آید که یک انیمه سینمایی اکشن در ژانر شونن بتواند از یک اثر فانتزی کلاسیک پیشی بگیرد، اما قطار موگن تمام انتظارات را پشت سر می‌گذارد. این انیمه سینمایی فرمول آشنای شیطان‌کشی را با چنان بار احساسی و جلوه‌های بصری تماشایی در هم می‌آمیزد که نتیجه‌اش، اثری اسطوره‌ای و ماندگار می‌شود. فضای قطار نه‌فقط محل نبردهای حماسی، بلکه بستری برای درگیری‌های عمیق درونی است، به‌ویژه برای تانجیرو که اندوه شخصی‌اش به ابزاری علیه خودش تبدیل می‌شود. داستان غم‌انگیز رنگوکو (Rengoku) نیز ضربه‌ای عاطفی وارد می‌کند که به‌اندازه تاثیرگذارترین لحظات شخصیت‌ها در آثار استودیو جیبلی عمیق است.

آنچه قطار موگن را خاص و برجسته می‌کند، تعادلی است که بین جلوه‌های بصری خارق‌العاده و صحنه‌های احساسی و دلخراش برقرار کرده است. تراژدی رنگوکو نه‌تنها تلخ و تاثیرگذار است، بلکه در عمق احساسی با برخی از بهترین لحظات عاطفی انیمه‌های جیبلی برابری می‌کند. انیمیشن این انیمه سینمایی به شکلی حیرت‌انگیز روان و پرجزئیات است و صحنه‌هایی مانند مبارزه‌های آتشین یا سکانس‌های درون رویا، همچون تابلویی متحرک جلوه می‌کنند. این انیمه سینمایی اوج یک فانتزی اکشن را به تصویر می‌کشد: سریع، بی‌رحم، چشم‌نواز و به‌طور غیرمنتظره‌ای ژرف. حتی در مقایسه با آثار استودیو جیبلی، هیچ‌کدام به این اندازه تاثیر احساسی نمی‌گذارند.

فرزندان گرگ (Wolf Children)

انیمه سینمایی از Studio Chizu؛ داستانی اورجینال از مامورو هوسودا (Mamoru Hosoda)

فرزندان گرگ (Wolf Children) به کارگردانی مامورو هوسودا، روایت لطیف زندگی روزمره را با رئالیسم جادویی در هم می‌آمیزد و پا را فراتر از مرزهای معمول ژانر فانتزی می‌گذارد. داستان هانا (Hana) و تلاش او برای بزرگ‌کردن دو فرزند نیمه‌گرگش، هم‌زمان هم فانتزی و هم عمیقا انسانی است. در حالی‌که آثار جیبلی اغلب بر شگفتی‌های دوران کودکی تمرکز دارند، هوسودا از زاویه دید یک والد، سختی‌ها و لذت‌های تربیت کودک را، به‌ویژه کودکانی که بین دو جهان گیر کرده‌اند، به تصویر می‌کشد.

عنصر فانتزی در این انیمه سینمایی گرچه ملایم است، اما نقش محوری دارد. دوگانگی هویتی فرزندان هانا نمادی از فرآیند بزرگ‌شدن و انتخاب مسیر زندگی آن‌ها است و فضای روستایی اثر نیز به‌زیبایی مضامین انزوا، رشد و خودشناسی را تقویت می‌کند. فرزندان گرگ برخلاف بسیاری از آثار فانتزی، نه به ماجراجویی‌های حماسی متکی است و نه به موجودات خارق‌العاده. در عوض، قدرت خود را از عشق و تلاش‌های ساده اما عمیق روزمره می‌گیرد؛ عشقی که می‌تواند به‌اندازه هر ماجرای بزرگ، هم جادویی باشد و هم دردناک. این انیمه سینمایی درباره رها کردن است و کمتر انیمه‌ای از جیبلی، تا این اندازه شجاعت دارد که که به بررسی این موضوع بپردازد.

بنظر شما چه انیمه های فانتزی دیگری هستند که از نظر داستانی در سطح بهتری نسبت به آثار استدیو جیبلی قرار دارند؟ نظرات خود را برای ما کامنت کنید!

منبع: Screenrant

سیندرلا تا لیمو عسلی؛ میزگیم و دوبله فان با سارا جامعی