در این مطلب به ۱۰ بازی برتری که در آن‌ها آدم خوب‌های داستان می‌بازند (پروتاگونیست‌ها از آنتاگونیست‌ها شکست می‌خورند) می‌پردازیم و آن‌ها را در کنار یک‌دیگر بررسی می‌کنیم. در ادامه همراه مجله بازار باشید.

بازی‌های ویدیویی با تمام تفاوت‌های عمیقی که با سینما یا ادبیات دارند، دنیای تعاملیِ منحصربه‌فردی را خلق می‌کنند اما در نهایت اغلب به همان قوانین کهنه‌ی قصه‌گویی وفادار می‌مانند. انگار مفاهیمی مثل «سفر قهرمان» یا ساختار کلاسیکِ سه پرده‌ای، در DNA تمام مدیوم‌های سرگرمی حک شده است. سناریوی همیشگی را همه از بَریم؛ یک شرور یا آنتاگونیست وارد میدان می‌شود، کمی آشوب به پا کرده و زندگی را برای قهرمان‌ها جهنم می‌کند اما در نهایت؟ در نهایت عدالت اجرا می‌شود و آدم‌بده‌ی داستان به سزای اعمالش می‌رسد تا مخاطب با حسی از رضایت و آرامش دسته را زمین بگذارد.

اما همیشه هم اوضاع به این شیرینی پیش نمی‌رود. گاهی اوقات نویسندگان تصمیم می‌گیرند تمام معادلات را برهم بزنند و قهرمان‌ها یک شکستِ سنگین و تحقیرآمیز را تجربه می‌کنند؛ شکستی قاطع که هیچ راه فراری ندارد. دنیای گیم کم ندیده آثاری را که در پایان، کارنامه‌ی قهرمان با یک «باخت بزرگ» بسته می‌شود البته اگر بازی بخشی از یک فرنچایز طولانی باشد، شاید این شکست موقتی و مقدمه‌ای برای خیزش در نسخه‌ی بعدی‌اش محسوب شود اما حقیقت این است که بازی‌سازان هم درست مثل کارگردانانِ بزرگِ سینما، به این نتیجه رسیده‌اند که گاهی اوقات تلخ‌ترین پایان‌ها، ماندگارترینِ آن‌ها هستند.

۱۰. Life is Strange

ضرب‌المثل تلخ «آب در هاون کوبیدن» یا همان حکایت «تلاش بی‌سرانجام»، شاید بهترین توصیف برای فصل اول شاهکار Life is Strange باشد. این اثر ماجراجوییِ بی‌نظیر، برای من فقط یک بازی ویدیویی نیست؛ بلکه یکی از عزیزترین تجربه‌های تمام عمرم محسوب می‌شود، شاید به این دلیل که آن را شانه‌به‌شانه در کنار بهترین رفیقم تجربه کردم و باور کنید هنوز که هنوز است، بعد از گذشت این‌همه سال، آن ردپای عاطفیِ سنگین و ملموسی که روی روحم گذاشت، ذره‌ای کم‌رنگ نشده است. وقتی به نقطه‌ی اوجِ داستان می‌رسید، درست پس از عبور از تمام آن لحظاتِ تلخ و شیرینِ نوجوانی و عاشقانه‌های معصومانه، ناگهان با حقیقتی ویرانگر روبرو می‌شوید: هیچ «پایانِ خوشی» وجود ندارد. مهم نیست چقدر تقلا کرده‌اید؛ در نهایت، «مکس» و «کلویی» محکوم به باختن هستند.

شما بر سر دوراهی وحشتناکی قرار می‌گیرید: در یک پایان، کلویی باید بمیرد تا تاوان بازی با زمان و قوانینِ طبیعت پرداخت شود و در پایان دیگر؟ کلویی زنده می‌ماند اما به قیمت نابودی کامل شهر «آرکادیا بی» و مرگِ تمام ساکنینش. این یعنی یک بن‌بست احساسی تمام‌عیار.

۹. The Walking Dead

فرقی نمی‌کند چند بار پای تجربه‌ی The Walking Dead، شاهکار استودیوی تل‌تیل نشسته باشم؛ هربار یک امیدِ واهی در دلم جوانه می‌زند که شاید، فقط شاید این بار پایان قصه تغییر کند. مدام آرزو می‌کنم که ای کاش راهی بود تا «لی اورت» از آن گاز گرفتگیِ لعنتی فرار می‌کرد و زنده می‌ماند تا خودش کلمنتاینِ کوچک را بزرگ کند اما نیازی به گفتن نیست که این رویا هرگز محقق نمی‌شود. مهم نیست چه انتخاب‌هایی می‌کنید یا چقدر با احتیاط پیش می‌روید؛ «لی» محکوم به فناست و سرنوشتش این است که کلمنتاین را تنها بگذارد. تمام آن ویرانیِ روحی و غمی که این اثر بر جانم نشاند، ریشه در همان سکانسِ پایانی و آن وداعِ تلخِ دونفره دارد. البته ماجرا فقط به لی ختم نمی‌شود. تقریباً تمام شخصیت‌های خوب این بازی در نهایت بازنده‌اند؛ آن‌ها یا به کام مرگ کشیده می‌شوند و یا در هرج‌ومرجِ دنیا از گروه جدا می‌افتند تا همه چیز در تنهاترین حالت ممکن برای فصل دوم رها شود.

۸. The Last Of Us Part 2

اگر فکر می‌کنید پایان قسمت اول The Last of Us با آن دروغ مصلحتی، کمی تلخ و گس بود، باید بگویم که اصلاً قابل قیاس با پایان‌بندی ویرانگر دنباله‌ی آن نیست. اگر اوضاع در پایان بازی اول «سخت» بود، قسمت دوم آن سختی و تیرگی را می‌گیرد و با ضریب ده به صورت مخاطب می‌کوبد. زمانی که به تیتراژ پایانی می‌رسید، الی عملاً همه چیزش را باخته است. او شاهد قتل فجیعِ کسی بود که حکم پدرش را داشت، مرگ دوستانش را به چشم دید و حالا در انزوایی مطلق، فرسنگ‌ها دور از کسانی که عاشقش بودند، نفس می‌کشد. تصمیم الی برای رها کردن آن زندگی آرام و روستایی در کنار «دینا» آن هم فقط برای تعقیبِ سرابِ انتقام، درواقع امضای حکمِ سقوطش بود. او حالا تنها پوسته‌ای توخالی از زنی است که روزی می‌شناختیم؛ آن‌قدر شکسته و تنها که حتی دیگر انگشتانش یاری نمی‌کنند تا گیتار بنوازد و آخرین اتصالش با جوئل هم قطع می‌شود.

شاید نوشتن یک «پایان خوش» برای داستانی در دلِ آخرالزمانِ زامبی‌محور کار دشواری باشد اما The Last of Us Part 2 هیچ رحمی به قهرمانش نمی‌کند و الی را از هفت‌خوانِ رنج عبور می‌دهد. در پایان، او همه‌چیز را باخته و دقیقاً به همان موجود زجرکشیده و تنهایی تبدیل شده که جوئل در ابتدای قسمت اول بود. یک دایره‌ی کامل از درد.

۷. Star Wars Knights Of The Old Republic 2: The Sith Lords

سری بازی‌های Knights of the Old Republic همیشه بر پایه‌ی همان دوگانه‌ی کلاسیک بنا شده‌اند: انتخاب میان روشنایی و تاریکیِ «نیرو» (The Force). همین آزادی عمل در انتخاب مسیر اخلاقی، باعث می‌شود با عنوانی روبرو باشیم که پایان‌های چندگانه و منحصربه‌فردی را پیش پای مخاطب می‌گذارد اما وقتی به دنباله‌ی سال ۲۰۰۴ یعنی The Sith Lords می‌رسیم، ماجرا پیچیده‌تر می‌شود. استودیو «آبسیدین» برای ساخت این بازی زیر فشار زمانی خردکننده‌ای بود و کل پروژه را در یک چرخه‌ی توسعه‌ی باورنکردنیِ یک‌ساله به سرانجام رساند. شاهکاری که آن‌ها در این زمان کوتاه خلق کردند به خودی خود تحسین‌برانگیز است اما نحوه‌ی پایان‌بندی بازی حتی از آن هم عجیب‌تر و تأمل‌برانگیزتر است.

در نهایت، پرونده‌ی The Sith Lords با دو پایان بسته می‌شود و بیایید روراست باشیم: هیچ‌کدام از این دو، سرنوشتِ شیرینی را برای «جدایِ تبعیدی» (The Jedi Exile) رقم نمی‌زنند. در پایان تاریک (Dark Side)، شما به‌عنوان ارباب جدید سیث در سیاره‌ی ویران و نفرین‌شده‌ی «مالاکور ۵» باقی می‌مانید؛ در حالی که یاران‌تان یا کشته شده‌اند و یا در سقوط به تاریکی با شما همراه شده‌اند. پایانِ روشن (Light Side) هم دست کمی از تراژدی ندارد. قهرمان داستان همه چیز، حتی نزدیک‌ترین دوستان و وفادارترین متحدانش را برای همیشه رها می‌کند تا تک‌وتنها به دلِ «مناطق ناشناخته» (Unknown Regions) بزند و در جستجوی «رِوان» (Revan) ناپدید شود. در هر دو حالت، تنهایی سرنوشت محتوم شماست.

۶. Conker’s Bad Fur Day

بازی Conker’s Bad Fur Day بخش عمده‌ی زمان خود را صرف شوخی‌های رکیک و دست انداختن فرهنگ عامه و فیلم‌های معروف آن دوران می‌کند اما صبر کنید، چون پایان‌بندیِ این اثر یکی از عجیب‌ترین و شوکه‌کننده‌ترین نتیجه‌گیری‌هایی است که در تمام عمرم تجربه کرده‌ام. در پایان کار، کانکر عملاً هیچ دستاورد ارزشمندی ندارد و حتی بدتر، به مراتب افسرده‌تر و تیره‌بخت‌تر از لحظه‌ی شروع بازی است؛ البته اگر تصورِ وضعیتی بدتر از شروع بازی اصلاً ممکن باشد. پس از اینکه تاج پادشاهی را بر سر می‌گذارد و تقریباً تمام دوستانش، از جمله دوست‌دخترش «بری» (Berri) را از دست می‌دهد، خودش را در کابوس‌وارترین موقعیت ممکن می‌بیند؛ موقعیتی که حتی در بدترین خواب‌هایش هم نمی‌دید. حالا او پادشاهی است که همه از او می‌ترسند اما دستش کاملاً خالی است. تاج و تخت برای او هیچ معنایی ندارد و برخلاف ظاهر پرزرق‌وبرق و قدرتمندش، حقیقت تلخ این است که او در طول این مسیر، تمام کسانی را که دوستشان داشت و تمام چیزهایی که برایش مهم بودند، برای همیشه باخت.

۵. Resident Evil 3

شاید بتوان ادعا کرد که در دنیای Resident Evil، کفه‌ی ترازوی باختِ قهرمانان همیشه سنگین‌تر از بردشان است؛ چرا که جهان بازی دائماً روی لبه‌ی تیغ و در مرز فروپاشی قرار دارد اما Resident Evil 3 این مفهوم را به سطح افراطی و بی‌رحمانه‌ای می‌رساند. لحظات پایانی بازی، تداعی‌کننده‌ی عظیم‌ترین فیلم‌های اکشن و بلاک‌باستر هالیوودی است. جیل ولنتاین بالاخره موفق می‌شود آن هیولای خستگی‌ناپذیر و سمج، یعنی «نمسیس» را از پا درآورد و فراری دراماتیک از دلِ آتش و خون داشته باشد اما پیروزی چه طعمی دارد؟ در پایان، جیل تنها نظاره‌گر نابودی آخرالزمانی شهرش، «راکون سیتی» است که با خاک یکسان می‌شود. علاوه‌بر از دست دادن خانه، تقریباً تمام هم‌رزمان و دوستان نزدیکش در گروه S.T.A.R.S نیز یا کشته شده‌اند و یا سرنوشتی نامعلوم دارند. سال‌ها پس از این واقعه نشان داد که توانایی جیل برای کنار آمدن با این زخم عمیقِ روحی، بارها و بارها به چالش کشیده شد. بی‌راه نیست اگر بگوییم با وجود غلبه بر نمسیس، آن شب شوم، تاریک‌ترین و بدترین شب زندگی جیل ولنتاین بود؛ شبی که اگرچه صبح شد اما سایه‌اش هرگز او را رها نکرد.

۴. Max Payne

«مکس پین» برای من فقط یک بازی نیست؛ یکی از محبوب‌ترین آثار تمام دوران زندگی‌ام است. این شاهکار نئو-نوآر با آن طنز سیاه و گزنده‌اش، تبدیل به آیینی سالانه شده که در دو دهه‌ی گذشته، هر سال خودم را به ضیافت تجربه‌ی دوباره‌اش دعوت کرده‌ام. اگر بخواهم روراست باشم، سفر مکس به دل لجن‌زار تاریک و چرکِ دنیای زیرزمینی تبهکاران، سفری نیست که در آن «پیروزی»‌های زیادی دشت کند. او هم درست مثل هر قهرمان اصیلِ سبکِ نوآر، تقریباً در تمام طول این تجربه، زیر مشت و لگد حوادث له می‌شود اما درست در ساعات پایانی بازی است که اوضاع به وخیم‌ترین حد ممکن می‌رسد؛ جایی که مکس برای رویارویی نهایی با «نیکول هورن» از برج مقرِ «آیسیر» (Aesir) بالا می‌رود و آنجاست که معنای واقعیِ «به ته خط رسیدن» را با تمام وجود لمس می‌کند.

پس از کشتن نیکول و گرفتن انتقام خون همسرش، مکس توسط نیروهای پلیس محاصره و دستگیر می‌شود و عملاً پرونده‌ی کاری‌اش در اداره‌ی پلیس نیویورک (NYPD) برای همیشه بسته می‌شود اما فاجعه‌ی واقعی، دردناک‌تر از دستبند پلیس است: ترور شخصیت او. آبرو و اعتبار مکس کاملاً نابود می‌شود. با وجود تمام جان‌فشانی‌ها و تلاش‌های قهرمانانه‌اش برای افشای حقیقت، در نهایت برچسب یک «شرور» و «قاتل» بر پیشانی‌اش می‌خورد. او انتقامش را گرفت اما در نگاه دنیا، به همان هیولایی تبدیل شد که با آن می‌جنگید.

۳. Red Dead Redemption

اگر در غرب وحشی ردای قهرمانی به تن کرده‌اید، باید بدانید که روی «زمان قرضی» زندگی می‌کنید. در این اقلیمِ بی‌رحم، قصه‌ها معمولاً عاقبت خوشی برای نقش اول‌ها ندارند و قهرمان‌ها به ندرت دوران پیری را به چشم می‌بینند. استودیوی راکستار در خلق Red Dead Redemption، با ظرافتی مثال‌زدنی و نگاهی تیزبین به این فلسفه‌ی تلخ وفادار ماند. «جان مارستون» تمام طول بازی را صرف انجام «کار درست» می‌کند؛ تلاشی نفس‌گیر که حول‌محور شکار اعضای سابق باند «ون در لیند» می‌چرخد تا شاید بتواند همسر و فرزندش را از گروگان قانون نجات دهد.

با وجود اینکه مأموران دولت آمریکا با بی‌رحمی از او باج‌خواهی می‌کنند و طناب را دور گردنش سفت نگه می‌دارند، جان تمام توانش را به کار می‌گیرد تا در دنیایی که «خوب بودن» دشوارترین کار ممکن است، انسان باقی بماند اما در نهایت، تراژدی واقعی اینجاست که همین تعهدِ جان به قهرمانی و اصول اخلاقی است که سند سقوطش را در این دنیای خشن امضا می‌کند. سکانس نهایی این بازی و آن لحظه‌ی باز شدن در انبار، هنوز هم به راحتی یکی از ویران‌کننده‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین پایان‌بندی‌های تاریخ بازی‌های ویدیویی است؛ جایی که رستگاری، رنگِ خون به خود می‌گیرد.

۲. Half-Life 2

گوردون فریمن را باید بی‌شک در صدر لیست بدشانس‌ترین قهرمانان تاریخ ویدیوگیم نوشت. انگار سرنوشت قصه‌اش، قسم خورده که نگذارد حتی یک لحظه هم آب خوش از گلوی این دانشمند فیزیک پایین برود. ماجرا برای او از آن «روز کاری جهنمی» و فاجعه‌ی بلک‌مسا شروع شد اما به همان‌جا ختم نشد؛ او بیست سال بعد چشمانش را باز کرد و دید که حالا باید در زمینی که تحت اشغال بیگانگان است، راهی برای بقا پیدا کند اما اوج بدبیاری‌های او در ساعات پایانی Half-Life 2 رقم می‌خورد؛ جایی که وضعیت از «بد» به «فاجعه‌بار» تغییر ماهیت می‌دهد. تمام راه‌های دیپلماتیک و کورسوی امید برای صلح میان زمین و نیروهای «کامباین» (Combine) به بن‌بست می‌خورد.

«الیکس ونس» در وضعیتی مرگ‌بار و دلهره‌آور گرفتار می‌شود و خود گوردون؟ او دوباره مثل یک عروسک خیمه‌شب‌بازیِ بی‌اراده، توسط G-Man به حالت تعلیق (Stasis) برگردانده می‌شود تا در خلأ معلق بماند. در نهایت، این ارتش کامباین است که مقتدرانه، بزرگ‌ترین پیروزی تاریخ شرورهای این فرنچایز را تا به امروز به نام خود ثبت می‌کند. هیچ‌کس با لبخند و رضایت این بازی را تمام نمی‌کند و دردناک‌تر اینکه تا روزی که بالاخره Half-Life 3 تصمیم بگیرد رخ نشان دهد (اگر چنین روزی بیاید!)، ما هرگز پایان‌بندی درخور و کاملی برای این داستان نخواهیم دید و در این تعلیق ابدی باقی خواهیم ماند.

۱. Metal Gear Solid 2: Sons Of Liberty

گمان نمی‌کنم محصولی در تاریخ وجود داشته باشد که بتواند در «شگفت‌انگیز» و «منحصربه‌فرد» بودن، با Metal Gear Solid 2: Sons of Liberty رقابت کند (در بحث سبک). این شاهکار پست‌مدرن، دهه‌هاست که ذهن من و بی‌شمار مخاطب دیگر را تسخیر کرده و بی‌شک، داستان پیچیده‌ی آن، قلب تپنده‌ی این تأثیرگذاری است. سفر پرمخاطره‌ی «سالید اسنیک» و «رایدن» در دلِ تأسیسات دریایی «بیگ شل» (Big Shell)، مسیری آکنده از خیانت و معماست که تمام گره‌های کورِ آن در لحظات پایانی بازی به نقطه‌ی جوش می‌رسند.

چرا شباهت سریال چیزهای عجیب و هری پاتر شدیداً نگران‌کننده است؟

اگرچه رایدن در نهایت موفق می‌شود بر بسیاری از شیاطین درونی و کابوس‌های گذشته‌اش غلبه کند اما حقیقت تلخ این است که او و اسنیک، خود را کاملاً بی‌پناه و در چنگال قدرت مطلق «میهن‌پرستان» (The Patriots) می‌بینند. با وجود تمام آن اقدامات هولناک برای کنترل افکار عمومی و مهندسی اجتماعی، میهن‌پرستان در پایان این قسمت، بدون هیچ مجازاتی قسر در می‌روند. درست است که نسخه‌های بعدی سری به ادامه‌ی این نبرد پرداختند اما در چارچوب روایت Sons of Liberty، پیروز قطعی میدان، میهن‌پرستان هستند. این را هم اضافه کنیم که مردم عادی روحشان هم از حقیقت خبر ندارد و تلاش قهرمانان برای افشای ماهیت این سازمان نامرئی در سکانس‌های پایانی، شبیه به یک مأموریت هرکول‌وار و غیرممکن به نظر می‌رسد؛ نبردی که در آن، سیستم بر فرد پیروز شد.

حرف آخر

در نهایت بایستی گفت که شاید این لیست تلخ‌ترین یادآوریِ گیمینگ ما شمرده شود اما باید این را هم پیوند زد که گاهی اوقات، صفحه‌ی Game Over پایان ماجرا نیست؛ بلکه شروع یک تفکر عمیق است. بازی‌های ویدیویی همیشه نباید ماشین تولید دوپامین و حس پیروزی باشند. گاهی هنر واقعی در این است که ما را با طعم گسِ شکست، تنهایی و ناتوانی روبرو کنند تا بفهمیم که قهرمان بودن، لزوماً به معنای «برنده شدن» نیست. این ۱۰ بازی با جسارت تمام ثابت کردند که زخم‌هایی که بر روح مخاطب می‌نشینند، بسیار ماندگارتر از لبخندهای زودگذر پیروزی‌اند و شاید همین ماندگاری، بزرگ‌ترین پیروزی سازندگان‌شان محسوب شود.

نظر شما چیست؟ به‌نظر شما آیا بازی داستانی دیگری وجود دارد که بتواند در این «مورد» با این لیست رقابت کند؟ نظرات‌تان را با ما و دیگر کاربران مجله بازار به‌اشتراک بگذارید.

منبع: dualshockers

رازهای یوتوب فارسی؛ میزگیم با سک‌شات – قسمت اول