بازی‌های ژانر بقا (Survival) برخی از بهترین عناوینی هستند که چه روی پلتفرم‌هایی مانند کامپیوتر و کنسول و چه موبایل‌های هوشمند پیدا می‌شوند. در چنین بازی‌هایی شما باید در جهانی آکنده از بیگانگان یا زامبی‌ها یا هر تهدید این‌چنینی دیگری زنده بمانید و در عین حال از منابع در دسترس خود بهترین استفاده را ببرید. سوژه مقاله امروز ما هم همین بازی‌ها هستند و می‌خواهیم شما را با بهترین بازی های بقا اندروید آشنا کنیم.

اکثر بازی‌های ژانر بقا به‌صورت جهان باز طراحی می‌شوند و این خبر خوبی برای آن‌هایی است که به دنبال تکرارپذیری بالا می‌گردند. در عین حال انبوهی بازی دیگر نیز داریم که یا روندی کاملا خطی را دنبال می‌کنند، یا از المان‌های ژانر استراتژی و وحشت الگوبرداری کرده‌اند و یا خیلی ساده مکانیک‌های بقا را درون ژانر دیگری مانند نقش‌آفرینی پیاده ساخته‌اند. بنابراین گستره تنوع واقعا بالاست و مهم نیست چه سلیقه‌ای دارید، در لیست بهترین بازی Survival برای اندروید ما بالاخره چند گزینه مناسب خواهید یافت.

به مطالعه مقاله ادامه دهید تا شما را با بهترین بازی های بقا اندروید که می‌توان در سال ۲۰۲۲ میلادی تجربه کرد آشنا کنیم. این لیست هم حاوی بازی‌های آنلاین است و هم بازی‌های آفلاین.

۱. Minecraft

ماینکرفت که توسط استودیوی Mojang ساخته شده، مهم‌ترین بازی در لیست بهترین بازی های بقا اندروید ما است. این بازی فقط روی پلتفرم اندروید بیش از ۱۰ میلیون بار دانلود شده و روی تمام پلتفرم‌ها (کامپیوتر و کنسول‌ها) نیز فروشی بیش از ۱۵۰ میلیون نسخه‌ای داشته که حکایت از محبوبیت بسیار زیاد آن میان مردم دارد.

ماینکرفت در غایی‌ترین حالت راجع به ساخت و ساز و زنده ماندن است. شما باید به جستجو برای منابع و معادن گوناگون مشغول شوید و از آن‌ها برای بقا استفاده کنید. این بازی نه‌تنها سرگرم‌کننده است، بلکه شما را وارد می‌کند که ذهن خلاق خود را به کار گرفته و بناهای جدید را کشف کنید و بسازید.

ضمنا ماینکرفت اجازه می‌دهد که ماجراجویی حماسی و به ظاهر بی‌پایان خود را با دوستان‌تان نیز پی بگیرید. در دنیای ماینکرفت کارهای زیادی برای انجام دادن و موجودات زیادی برای پیدا کردن وجود دارد و بنابراین قرار نیست صرفا یک کلنگ در دست بگیرید و به اعماق زمین بروید. محیط جذاب و متنوع ماینکرفت کاملا یادآور جهان واقعی است و شما را ترغیب به این می‌کند که به نقاط تازه بروید، منابع تازه بیابید و وضعیتی که در آن به سر می‌برید را بهبود ببخشید. هدف نهایی داستان ماینکرفت هم شکست دادن Ender Dragon است که برای رسیدن به او نیاز به صبوری فراوان دارید.

۲. Dead by Daylight

بازی Dead by Daylight را می‌توان به جرات متفاوت‌ترین بازی در فهرست بهترین بازی های بقا اندروید ما به حساب آورد که توسط Behaviour Interactive ساخته شده و بیش از ۵ میلیون نفر به تجربه آن پرداخته‌اند.

این بازی در اصل برای کامپیوترها و کنسول‌های خانگی عرضه شده بود و چند وقتی است که دقیقا همان بازی، بدون هیچ کم و کاست در اختیار موبایل‌ گیمرها هم قرار گرفته. این یک عنوان ترسناک و اکشن مولتی پلیر است که البته ساختاری نامتعارف‌تر داشته و ۴ بازیکن را در مقابل تنها یک بازیکن قرار می‌دهد. ماجرا از این قرار است که بازیکن تنها، نقش قاتلی را برعهده می‌گیرد که باید به دنبال ۴ بازیکن دیگر گشته، آن‌ها را از بین ببرد و در عین حال خودش شکست نخورد. از سوی دیگر، چهار بازیکنی که در یک بازی وحشیانه و مشابه به فیلم‌های Saw قرار گرفته‌اند باید چند ژنراتور را تعمیر کنند تا مسیر فرار باز شود.

در مجموع با یک بازی بسیار با کیفیت و خوش‌ساخت روبه‌رو هستیم که به ندرت مشابه آن روی پلتفرم‌های موبایل یافت می‌شود. گرافیک بازی به صورت خاص واقعا جذاب از آب درآمده و گیم‌پلی هم به‌گونه‌ای است که حداقل در نخستین دفعات حسابی شما را می‌ترساند. اگر مشکلی با ترسیدن و استرس کشیدن مداوم ندارید، حتما نیم‌نگاهی به بازی dead by daylight بیندازید!

۳. Westland Survival

Westland Survival یک بازی اکشن، ماجرایی و سروایول است که توسط Helio Games ساخته شده و استودیوی مدریک نیز نسخه بومی‌سازی شده آن را تحت عنوان «سرزمین وحشی: بقا» در دسترس گیمرهای ایرانی قرار داده. این بازی که اکنون به صورت کامل با زبان فارسی قابل بازی است، شما را به برهوت‌های مکزیک می‌برد، جایی که در آن زندگی یک سرباز تنها را تجربه می‌کنید، به مقابله با مجرمان می‌پردازید، با سرخ‌پوستان مبادله می‌کنید، دام پهن می‌کنید و درگیر دوئل می‌شوید. اما در عین حال باید مراقب خودتان هم باشید، زیرا راهزنان و حتی نیروهای پلیس حاضر هستند هرکسی را به خاطر اندکی پول بفروشند.

داستان بازی از این قرار است که کالسکه شما مورد حمله راهزنان قرار می‌گیرد و شما تنها بازمانده این حادثه هستید. اما پیش از اینکه مجددا با آن‌ها وارد نبرد شوید، باید به اندکی ساخت‌وساز بپردازید، یک پناهگاه بسازید که از خطرات شب در امان باشید، اندکی چوب برای ساخت تیر و کمان به دست آورید و شاید هم سری به چند معدن بزنید تا مواد لازم برای ساخت نعل اسب را در اختیار داشته باشید.

در مجموع Westland Survival به شایستگی یکی از بهترین بازی های بقا اندروید به حساب می‌آید و با پس‌زمینه‌ای که در غرب وحشی دنبال می‌شود، تقریبا قادر به سرگرم کردن هرکسی است. پیشنهاد می‌کنیم که حتما این بازی را در اولویت گذاشته و به سراغ آن بروید.

۴. ARK: Survival Evolved

ARK: Survival Evolved نه فقط یکی از بهترین بازی‌های ژانر بقا به حساب می‌آید، بلکه اساسا یکی از بهترین بازی‌هایی است که همین حالا می‌توانید روی گوشی هوشمند خود تجربه کنید. وقتی صحبت از کارهایی مانند شکار و بقا در جهانی باستانی، واقع‌گرایانه و دایناسور زده باشد، هیچ بازی دیگری نمی‌تواند جای ARK را بگیرد.

در این بازی طبیعتا هدف اصلی شما زنده ماندن خواهد بود و در عین حال باید بهترین عملکرد خودتان را به نمایش بگذارید. در ابتدای گیم‌پلی هیچ منابع یا ابزاری در اختیار ندارید، اما سپس به جمع‌آوری منابع گوناگون، ساخت سرپناه و شکار مشغول می‌شوید. با اکتشاف هرچه بیشتر در جهان بازی نیز دایناسورهای متنوع و گاه غول‌آسایی را پیدا خواهید کرد که می‌توانید رام‌شان کنید و هم شکارشان.

این ضمنا یک بازی آنلاین و چندنفره نیز هست که اجازه می‌دهد گیم‌پلی را همراه دوستان خود پیش ببرید. به همین شکل می‌توانید یک قبیله جدید تاسیس کنید یا به قبیله‌های قبلی بپیوندید و بین بازی گروه و تنها، یکی را برگزینید. درون ARK: Survival Evolved بیش از ۸۰ دایناسور واقع‌گرایانه و خطرناک خواهید یافت و ضمنا در هر نقطه از مپ بازی، چه دریا باشد و چه غارهای زیرزمینی و چه هوا، موجودات متنوعی در کمین شما نشسته‌اند. خبر عالی اینکه بازی از قابلیت کراس پلتفرم هم پشتیبانی می‌کند و یعنی می‌توانید با دوستانی که روی پلتفرم‌های iOS یا کامپیوتر هستند نیز بازی کنید.

گرافیک بازی به شکل حیرت‌انگیزی واقع‌گرایانه است و جزییات بی‌نظیری دارد. فیزیک بازی هم از دیگر مواردی است که به جذابیت‌های آن افزوده. فقط در جریان باشید که برای اجرا کردن ARK روی موبایل هوشمند خود به حداقل ۳ گیگابایت حافظه رم نیاز دارید.

۵. Last Day on Earth: Survival

Last Day on Earth: Survival یکی از محبوب‌ترین و بهترین بازی های بقا اندروید است که البته در ایران اندکی مورد کم‌لطفی گیمرها قرار گرفته. در این بازی باید به جمع‌آوری منابع، دزدیدن آیتم‌ها، ساخت آیتم‌ها و مبارزه با آدم‌بدها بپردازید تا بقای خود را تضمین کنید. از سوی دیگر شاهد المان‌های تیراندازی و زندگی در پسا آخرالزمان زامبی‌ها نیز هستیم. یک نکته جالب درباره بازی این است که جامعه وسیعی در یوتیوب دارد و بنابراین دسترسی به نکات و ترفندها و ویدیوهای آموزشی، بسیار آسان شده است.

این بازی کاملا رایگان است، اما اگر حاضر به پرداخت اندکی پول باشید به مزایای خاصی دسترسی پیدا خواهید کرد. با این حال اگر بابت هیچ چیز پول ندهید، زنده ماندن بسیار دشوارتر می‌شود و برخی بازیکنان از این چالش هرچه بیشتر لذت می‌برند. در مجموع Last Day on Earth: Survival را می‌توان یک بازی بسیار سرگرم‌کننده به حساب آورد، اما آن‌هایی که دشواری بیش از حد را نمی‌پسندند احتمالا با این بازی هم ارتباط برقرار نکنند.

۶. Days of Decay

این هم یکی دیگر از بهترین بازی های بقا اندروید است که شباهت‌هایی نسبی به ARK: Survival Evolved دارد و اگر خواهان یک عنوان درست و حسابی و صیقل خورده باشید، عاشقش می‌شوید. داستان بازی این‌گونه شروع می‌شود که در زمینی گسترده چشم باز می‌کنید و باید به دنبال ابزارها و جمع‌آوری تجهیزات دیگری باشید که به بقای شما کمک خواهند کرد. در این مسیر نیز انبوهی حیوان باستانی مانند دایناسور و بوفالوی وحشی پیدا خواهید کرد.

از سوی دیگر، در این بازی ممکن است به یک بیماری ناشناخته نیز آلوده شوید. بنابراین برای دوام آوردن در چنین محیط پر از تهدیدی باید دائما یک چشم‌تان به میزان سلامتی کاراکتر باشد و ضمنا برای حملات ناگهانی حیوانات وحشی و هیولاها آماده شوید که همه‌چیز را جالب‌تر کرده‌اند و در واقع عنصر سورپرایز را به گیم‌پلی آورده‌اند.

حجم این بازی اندکی زیاد است، اما در عوض گرافیک و کیفیت صدای بسیار بالایی را خواهید دید و شنید. سیستم کنترل بازی هم اندکی بدقلق است، اما اگر به اندازه کافی صبوری کنید همه‌چیز بهتر می‌شود و بازی آن روی سرگرم‌کننده‌اش را نشان‌تان می‌دهد.

بهترین بازی‌های اندروید به تفکیک سبک و ژانر در مجله بازار

۷. Life After

بازی Life After که توسط شرکت سرشناس NetEase ساخته شده، یک عنوان بقامحور و مولتی پلیر است که پیچشی به‌خصوص دارد. این بازی بیش از ۱۰ میلیون بار دانلود شده و اکثر بازیکنان از آن رضایت کامل داشته‌اند.

در این بازی مولتی پلیر و آنلاین، جهانی بزرگ داریم که البته به تصاحب زامبی‌ها درآمده است. پس تنها هدفی که باقی می‌ماند، زنده ماندن است. برای تحقق این موضوع نیز باید مواد مختلف را جمع‌آوری کنید، ابزار بسازید و یک سرپناه برای خود برپا کنید. Life After رده‌بندی مناسب برای بزرگسالان را دریافت کرده، چرا که پر شده از خون و خون‌ریزی و خشونت.

یک نکته مهم درباره گیم‌پلی بازی است که اجازه می‌دهد اندکی منفعلانه‌تر از سایر بازی‌های مشابه عمل کنید و مثلا تمرکز خود را بر جمع‌آوری منابع بگذارید و برای روزهای سخت نیز به سایر بازماندگان پیوسته و بهشتی تازه روی زمین بسازید. این یکی از بهترین بازی های بقا اندروید است که المان‌های ژانر سندباکس را هم در خودش دارد و اجازه می‌دهد به کمپ‌های مختلف بپیوندید، با زامبی‌ها بجنگید، به نبرد با سایر بازیکنان بروید، گنجینه‌های شانسی را باز کنید و هر از گاهی هم یک به‌روزرسانی تازه از سوی سازندگان دریافت کنید.

ماجراجویی پسا آخرالزمانی شما قرار است برخی از بهترین ویژگی‌های سایر بازی‌های ژانر بقا مانند ماینکرفت و ARK: Survival Evolved را شامل شود و اگر از این بازی‌ها لذت برده باشید، قطعا از Life After هم لذت می‌برید.

۸. The Escapists

بازی Escapists 2 یک عنوان شبیه‌ساز و استراتژی است که عناصری از ژانر بقا را هم در خود جای داده. بازیکنان کار خود را در نقش مجرمینی محکوم به حبس در زندان آغاز می‌کنند. هدف غایی نیز فرار از زندان است. برای انجام چنین کار خطیری، شما باید یک برنامه دقیق بچینید، تجهیزات مورد نیاز خود را بسازید و به شکلی آهسته اما پیوسته مشغول به پیاده‌سازی نقشه فرار خود شوید.

اما چالش‌های متعددی در این مسیر وجود دارد و در واقع باید حین برنامه‌ریزی برای فرار، به قوانین زندان نیز پایبند بمانید. این یعنی باید در زمان غذا به غذاخوری بروید، هنگام شمارش زندانیان حضور داشته باشید و کارهایی از این دست تا گیر نیفتید. این بازی بسیار سرگرم‌کننده است و گرچه دقیقا یک عنوان بقای تمام‌عیار نیست، اما آنقدر المان‌های گوناگون از این ژانر قرض گرفته که بتوانیم نام آن را نیز Survival بگذاریم.

۹. This War of Mine

بازی فوق‌العاده‌ی This War of Mine روایتی انسانی از مصائب جنگ است که به ندرت آن را در میان بازی‌های ویدیویی مشاهده می‌کنیم. شما در این بازی مدیریت گروهی از انسان‌های عادی را برعهده می‌گیرید که باید در شهری جنگ‌زده زنده بمانند، از چشم اسنایپرها و غارتگران دور شوند و منابع مورد نیاز خود را جمع‌آوری کنند. گاهی از اوقات نیز مچبور به معاوضه جان انسان‌ها با بنیادین‌ترین نیازها برای بقا می‌شوید و در نتیجه، برای پیشرفت هرچه بیشتر در گیم‌پلی باید دست به تصمیماتی بسیار دشوار بزنید.

This War of Mine یک چرخه روز و شب بسیار جالب دارد. در طول روز باید به مدیریت پناهگاه خود بپردازید و در شب‌هنگام هم به سراغ جمع‌آوری منابع بروید. بدین ترتیب گیم‌پلی بازی ضرباهنگی بسیار سرراست و جذاب را دنبال می‌کند و اجازه می‌دهد همواره در حال برنامه‌ریزی برای فرصت بعدی خود باشید. بنابراین همه‌چیز نوید یک بازی بسیار سرگرم‌کننده را می‌دهد، اما مراقب تراژدی‌هایی که در راه است باشید!

۱۰. Rebel Inc

Rebel Inc هم درست مانند برخی دیگر از بازی‌های این مقاله دقیقا یک بازی بقامحور نیست، اما احساسی شبیه به چنین عناوینی دارد. شما بازی را در نقش یک رهبر آغاز می‌کنید و باید ثبات را به منطقه‌ای جنگ‌زده بیاورید. در این مسیر باید جامعه را بازسازی کنید، چیزهایی مانند آب آشامیدنی را فراهم بیاورید و کاری کنید که محلی‌ها از شما حمایت کنند. اما در عین حال مجبور به مبارزه با فساد، حملات شورشی‌ها و رسیدگی به جریان مداومی از نکات گوناگون خواهید بود که همواره توجه و پول شما را طلب می‌کنند.

تا پایان هر دست، واقعا احساس خواهید کرد که یک بازی بقا محور طاقت‌فرسا را پشت سر گذاشته‌اید، آن هم درحالی که ژانر بازی در اصل «استراتژی-شبیه‌ساز» است. Rebel Inc را به صورت خاص به آن‌هایی پیشنهاد می‌کنیم که یک بازی سخت و چالشی می‌خواهند، چرا که لول‌آپ شدن در بازی واقعا دشوار است و با هر بار به پایان رساندن بازی، شرایط دشوارتر از قبل نیز می‌شود.

۱۱. The Bonfire: Forsaken Lands

بازی The Bonfire: Forsaken Lands از شما می‌خواهد که در جهانی برفی و خطرناک، یک سرپناه و سپس یک مقر کامل بسازید. گیم‌پلی این‌گونه است که به مدیریت کارگران، منابع و پروژه‌های ساختمانی مشغول می‌شوید و در واقع باید برای یک روز دیگر هم که شده، مقر خود را سر پا نگه دارید. اما این تنها آب‌وهوا نیست که در کارهای شما اختلال ایجاد می‌کند، بلکه هیولاهای وحشی هم به صورت مداوم حمله‌ور می‌شوند تا ضعیف‌ترین نقاط مقر شما را نابود سازند.

برخلاف بازی‌های مشابه نظیر Don’t Starve، عنوان The Bonfire: Forsaken Lands تجربه‌ای نسبتا آرامش‌بخش است. اگرچه به طور یقین گاهی از اوقات مجبور به رسیدگی به چند مورد مختلف به صورت همزمان خواهید شد، اما تمرکز بر ژانر Idle باعث شده بتوانید سر فرصت به استراتژی‌های خود فکر و آن‌ها را پیاده‌سازی کنید.

۱۲. Survive

بازی Survive هم یکی از متفاوت‌ترین عناوین این لیست است که بیشتر دوران بازی‌های ماجرایی و متنی قدیمی را یادآوری می‌کند. اگرچه به صورت مداوم باید دست به تصمیمات گوناگون بزنید، ضرباهنگ آرام و آرامش‌بخش بازی باعث می‌شود تمام امور امکان‌پذیر به نظر برسند و تحت فشار قرار نگیرید. در بازی Survive به جای هدایت یک کاراکتر در جهانی باز، باید به تعامل با منوهای مختلف مشغول شده و روی دکمه‌های گوناگون بزنید. در واقع این تجربه‌ای واقعا جدید است و تمرکز بر متن‌ها باعث شده شاهد هیچ عنصر ضعیفی در گیم‌پلی نباشیم که معمولا پشت گرافیک یا انیمیشن‌های پر زرق و برق پنهان می‌شوند.

این بازی گزینه‌ای عالی برای آن‌هایی است که به دنبال یک چالش ذهنی می‌گردند، زیرا معمولا تنها یک تصمیم اشتباه با جان باختن فاصله دارید. گاهی از اوقات به نظر می‌رسد که Survive محتوای چندانی در اختیار گیمر نمی‌گذارد، اما درجات سختی متنوع و پایان‌بندی‌های گوناگون باعث خواهند شد که بارها و بارها به سراغ بازی بروید و دوباره آن را تجربه کنید.

۱۳. Don’t Starve: Pocket Edition

Don’t Starve یک بازی بسیار جذاب و دوست‌داشتنی است که البته نباید گول ظاهر معصومانه‌اش را خورد. اگرچه گرافیک بازی تا حد زیادی یادآور کتاب‌های دوران کودکی است، اما محیط مردافکن Don’t Starve به هیچ وجه برای کودکان ساخته نشده. شما در این بازی نقش ویلسون را بازی می‌کنید، دانشمندی که در جهانی مرموز به دام افتاده و مجبور به استفاده از منابع و ساخت‌وساز است تا زنده باقی بماند.

Don’t Starve گیمرها را به اکتشاف و آزمون و خطا دعوت می‌کند. اولین باری که آتش‌تان خاموش می‌شود، تجربه‌ای واقعا وحشتناک خواهید داشت و لحظات پایانی عمر خود را صرف گوش سپردن به صدای هیولاهایی خواهید کرد که استخوان‌هایتان را می‌جوند. اما زمانی که چند بار شکست خوردید و از ترفندهای بنیادین سر در آوردید، تازه آن موقع است که می‌توانید شب‌هایی آرام‌تر را سپری کنید و از جهان مرگبار اما زیبای Don’t Starve لذت ببرید.

۱۴. Crashlands

بازی Crashland به طرز معرکه‌ای احمقانه است و المان‌های بقا را با المان‌های ژانر نقش‌آفرینی ترکیب کرده تا تجربه‌ای واقعا اعتیادآور رقم بزند. هدف شما این است که به یک راننده کامیون کهکشانی به نام فلاکس دیبز کمک کند تا پس از سقوط در سیاره‌ای بیگانه، محموله خود را بازیابی کند. در این ماجراجویی خطیر نیز باید با هیولاها بجنگید، سطح کاراکتر خود را ارتقا دهید، ابزارهای تازه بسازید و مهم‌تر از همه، دوستانی تازه برای خود پیدا کنید.

Crashlands مکانیک‌هایی بسیار کارآمد در بطن گیم‌پلی دارد که باعث می‌شوند بتوانید روی اکتشاف و ساخت‌وساز متمرکز باقی بمانید. برای مثال اینونتوری بازی از قابلیت منظم‌سازی خودکار پشتیبانی می‌کند و فضایی نامحدود دارد تا بتوانید هر لحظه که اراده کردید، از ابزارهای خود استفاده کنید. ساخت مقر نیز فرایندی بسیار سرراست است که اجازه می‌دهد بنای مورد نظر خود را ظرف تنها چند دقیقه طراحی کرده و بسازید.

۱۵. Mini DAYZ

DayZ یکی از مشهورترین بازی‌های عرضه شده روی کامپیوترهای شخصی است و Mini DAYZ هم اگرچه سبک گرافیکی آن را تغییر داده و به سراغ زاویه دوربین بالا به پایین رفته، اما همچنان تجربه‌ای کاملا مشابه به همان DayZ قدیم ارائه می‌کند. در Mini DAYZ شما در برهوتی رها می‌شوید که در تصاحب زامبی‌ها و سایر بازیکنان است. سپس باید گرسنگی و تشنگی خود را مدیریت کنید، مهمات بیابید و مقری مستحکم بسازید تا زنده بمانید. سایر بازیکنان ممکن است در این مسیر به شما کمک کنند، اما همیشه باید حواس‌تان به آن دسته از بازیکنان خیانت‌کار و پست‌فطرت نیز باشد!

Mini DAYZ گزینه‌ای عالی برای آن‌هایی است که ترجیح می‌دهند یکی از بهترین بازی های بقا را به صورت چندنفره و بازیکن در برابر بازیکن تجربه کنند. در Mini DAYZ هیچ هدفی به جز زنده ماندن وجود ندارد، اما هرچه بیشتر دوام بیاورید، به پرک‌ها، ارتقاها و دستاوردهای بیشتری دست خواهید یافت.

سخن پایانی

این هم از فهرست بهترین بازی های بقا اندروید در سال ۲۰۲۲. بازی‌هایی که در این فهرست آوردیم گستره وسیعی از علایق و سلایق را در برمی‌گیرند و بنابراین اطمینان داریم هرکسی که این مقاله را به صورت کامل خوانده، حداقل یکی دو بازی جدید برای بازی کردن خواهد داشت. اما نظر شما راجع به لیست ما چیست؟ آیا عنوان خاصی مد نظرتان هست که آن را جا انداخته باشیم؟ نظرتان را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.