وقتی صحبت از بتمن به میان می‌آید، یک پرسش همیشگی و قدیمی مطرح بوده است: آیا او در حال ریشه‌کن کردن جنایت در شهر گاتهام (Gotham City) است یا خود، آتش‌بیار معرکه شده و عامل آن است؟ این سوالی کاملاً قابل درک است. در برابر تمام جنایات و بی‌عدالتی‌هایی که بتمن در تقابل با تبهکاران گاتهام با آن‌ها می‌جنگد، تبهکارانی نیز وجود دارند که در سوی دیگر، انگیزه اصلی و تمام و کمال خود را صرفاً «مقابله با شوالیه تاریکی» (Dark Knight) قرار داده‌اند.

اینجاست که این سوال جدی مطرح می‌شود که آیا بتمن به شهر کمک می‌کند یا ناخواسته مانع‌تراشی می‌کند، به‌خصوص وقتی پای برخی از شرورترین دشمنان و تهدیدهای او در میان باشد. این همان سوالی است که دی‌سی (DC) ممکن است یک بار برای همیشه تکلیف آن را روشن کرده باشد. در شماره ۱۰ کمیک «بتمن: هالووین طولانی: آخرین هالووین» (Batman: The Long Halloween: The Last Halloween #10)، بتمن سرانجام به نقش خود در چرخه جنایت گاتهام می‌پردازد.

اما هرچند این یک پاسخ مستقیم برای این پرسش و همچنین فصلی پایانی بر حماسه جف لوب (Jeph Loeb) است که با «هالووین طولانی» (The Long Halloween) آغاز شد، شاید آن‌قدرها هم که انتظار می‌رود، قاطع و نهایی نباشد.

دیدگاه شفاف بتمن درباره جایگاهش در گاتهام

در شماره ۱۰ «هالووین طولانی: آخرین هالووین»، هم‌زمان با مبارزه بتمن با شرورهای مختلف، ما شاهد مونولوگ درونی شوالیه تاریکی هستیم. بخشی از این مونولوگ فاش می‌کند که جیم گوردون (Jim Gordon) زمانی از بتمن پرسیده بود آیا فکر می‌کند «حضور او در شهر گاتهام است که این مردان و زنان را به اینجا می‌کشاند» — منظورش تبهکاران، شرورها، یا به اصطلاح «عجایب» (freaks) بود.

افکار بتمن پاسخ او را آشکار می‌کند: «من نمی‌توانستم — و هرگز نمی‌خواستم — کاری کنم که به شهرم آسیب بزند. من حاضرم برای گاتهام بمیرم.» از نظر بتمن، همه‌چیز شفاف است: او خود را عامل جنایت گاتهام نمی‌بیند. در عوض، او به‌وضوح نشان می‌دهد که نیت و تمام هدفش، دقیقاً نقطه مقابل آن است. بتمن آماده است جانش را فدای گاتهام کند، پس منطقی است که دست به کاری نزند که رنج بیشتری بر شهر تحمیل کند؛ از جمله اینکه خودش دلیلی برای جنایت بیشتر — و آن هم از نوع خشن‌تر آن — باشد.

می‌توان این خط فکری را یک قدم جلوتر برد و این‌گونه تفسیر کرد که بتمن معتقد است برخی از بزرگ‌ترین دشمنان او، محصول همان طبیعت تاریک و پلیدی هستند که مدت‌ها پیش از ظهور بتمن در شب‌های گاتهام، در این شهر ریشه دوانده بود.

اینکه بتمن خود را مشکل نمی‌داند، به معنای بی‌گناهی او نیست

اگرچه پرداختن مستقیم بتمن به این سوال جالب توجه است، اما رد کردن این ایده توسط او که خود بخشی از مشکل است، نه قطعی است و نه لزوماً دقیق. کاملاً طبیعی است که بتمن خود را بخشی از مشکل نداند — و در واقع، نپذیرفتن این موضوع از جانب او کاملاً منطقی است.

بتمن برای اینکه بتواند به نبرد مقدسش برای نجات گاتهام ادامه دهد، باید باور داشته باشد که در حال کمک کردن است، نه آسیب زدن. اگر بتمن می‌پذیرفت که خود بخشی از مشکل است، با در نظر گرفتن ترومایی که در کودکی تجربه کرد و اساساً او را به بتمن تبدیل کرد، به احتمال زیاد دیگر قادر به ادامه فعالیت خود به عنوان یک پارتیزان نبود. این پذیرش حتی ممکن است او را به طور کامل به سمت دیگری سوق دهد و باعث شود نسبت به سرنوشت گاتهام بی‌تفاوت شود. به هر حال، اگر خودتان را بخشی از مشکل بدانید، چگونه می‌توانید امیدی به یافتن راه‌حل داشته باشید، چه رسد به اینکه خود را بخشی از آن راه‌حل بدانید؟

همچنین این امکان کاملاً وجود دارد که ایگو یا همان نفسِ بتمن، به او اجازه ندهد که بپذیرد رویکرد او در قبال گاتهام، به نوعی در حال تغذیه کردن مشکلات شهر است. ما معمولاً تمایلی به بحث در مورد این موضوع نداریم، اما بتمن «ایگو» قابل توجهی دارد. او فردی است که از طبقه اجتماعی فوق‌العاده ممتازی می‌آید و ابرقهرمانی است که اغلب در هر جمعی، جزو باهوش‌ترین افراد حاضر است. ما به ندرت شاهد آن بوده‌ایم که او واقعاً بپذیرد اشتباه کرده است. شاید بتمن واقعاً نتواند خود را بخشی از مشکل ببیند. شاید این کار اساساً برای او امکان‌پذیر نباشد.

واقع‌بینانه‌ترین نگاه به این وضعیت آن است که بتمن علت ریشه‌ای جنایت و خشونت در گاتهام نیست، اما حداقل در شکل‌گیری بخشی از آن تأثیرگذار بوده است. بدون هیچ تردیدی، برخی جنایات و تبهکاران وجود دارند که تمام اعمال شرورانه خود را حول محور بتمن طراحی می‌کنند. جنایاتی وجود دارد که تبهکارانی مانند جوکر (Joker) یا ریدلر (Riddler) مشخصاً برای جلب توجه بتمن مرتکب می‌شوند و اگر بتمنی در کار نبود، شاید هرگز اتفاق نمی‌افتادند.

اما این حقیقت نیز پابرجاست که خطرات و تهدیدات گاتهام بسیار فراتر از دشمنان شخصی بتمن هستند. خانواده‌های تبهکار که شهروندان را قربانی می‌کنند، حتی اگر بتمن هرگز وجود نداشت، باز هم در این شهر جولان می‌دادند. در نگاه کلان، بتمن احتمالاً بیش از آنکه ضرر داشته باشد، فایده می‌رساند. او فقط درگیر نبردی بسیار فرسایشی و سربالا است که پیروزی در آن هرگز آسان نخواهد بود. نظر شما چیست؟ دیدگاه خود را در زیر بنویسید و به این گفتگو بپیوندید.

منبع: comicbook