چرا حلقه یگانه در ارباب حلقه‌ها سائورون را مثل فرودو نامرئی نمی‌کند؟

ارباب حلقه ها (The Lord of the Rings) بدون تردید یکی از بهترین، محبوب‌ترین و عمیق‌ترین داستان‌های فانتزی تاریخ به حساب می‌آید که از اواسط قرن بیستم کارش را آغاز نمود. با وجود تمام این سال‌ها و حتی گذشت دو دهه از اکران سه‌گانه سینمایی ارباب حلقه ها، همچنان جزئیات و نکاتی وجود دارد که مخاطبان به مباحثه درباره آن‌ها می‌پردازند. یکی از این موارد، به حلقه یگانه (The One Ring) و قوانین عجیبی نامرئی شدن با آن برمی‌گردد.

حلقه یگانه توسط خود سائورون در دوران دوم سرزمین میانه در آتش کوه دووم (Mount Doom) ساخته شد. هدف او خلق یک سلاح قدرتمند برای سلطه مطلق بر دیگران بود و به همین خاطر قسمت اعظمی از قدرت و وجود خود را در آن دمید تا بتواند کنترل بقیه حلقه‌های قدرت را در اختیار داشته باشد. و این به معنای تسلط بر الف‌ها، دورف‌ها و انسان‌ها بود. در همین فرآیند پیچیده، حلقه یگانه به نوعی به ضمیمه وجود و تمایلات ویلن داستان تبدیل شد؛ ابزاری برای به بردگی گرفتن همگان و نه قدرت دادن به هر کسی که آن را در اختیار داشته باشد.

و خب هرکسی به یاد دارد وقتی فرودو، بیلبو یا حتی گالوم حلقه را دستشان کردند، بلافاصله ناپدید شدند؛ درست است؟ اما خب در اینجا یک سوال بزرگ مطرح می‌شود: اگر حلقه می‌تواند یک هابیت را نامرئی کند، چرا همین اتفاق برای سائورون، خالق حلقه یگانه، نمی‌افتد؟ پاسخ این سوال صرفا به سطوح قدرت در سرزمین میانه مربوط نمی‌شود، بلکه همه چیز به بعد متافیزیکی دنیای تالکین ارتباط دارد.

حلقه یگانه در دستان فرودو نقص‌های مهمی دارد

در کتاب‌های ارباب حلقه ها، گندالف اخطار می‌دهد که در صورت استفاده از حلقه یگانه، شما فقط نامرئی نمی‌شوید. او به فرودو گفت:

آن وقت که حلقه را بر انگشت داشتی در بیشترین خطر بودی، چرا که نیمی از تو در جهان اشباح گم شده بود.

به عبارت دیگر، نامرئی شدن در دنیای ارباب حلقه ها مسئله ترفند و جادو نیست، بلکه به واقعیت و ادراک بازمی‌گردد. مهم‌ترین نکته‌ای که در اینجا باید در ذهنمان حک کنیم این است که حلقه یگانه صرفا یک «دستگاه نامرئی‌سازی» ساده نیست. در دست داشتن حلقه شخصیت‌ها را از دید پنهان نمی‌کند و در عوض، آن‌ها را وارد بعد متفاوتی از واقعیت می‌کند. برای میراهایی مثل فرودو، این به معنای انتقال نصفه و نیمه به بعد متفاوت واقعیت است و اینگونه افراد عادی نمی‌توانند او را ببینند. اما این لزوما یک مزیت و برتری نیست، چراکه حضور در بعد متفاوت می‌تواند منجر به آسیب‌پذیری بیشتر شود.

در حقیقت فرودو با استفاده از حلقه وارد بعد دیگری شد و برای موجودات و اشخاصی که در همان بعد هستند، قابل مشاهده بود (از جمله نزگول یا همان Ringwraiths). بنابراین به نوعی می‌توان گفت نامرئی بودن تاثیر جانبی سفر به دنیای اشباح است.

لایه جالب توجه دیگر ماجرا آن است که قدرت نامرئی شدن با حلقه یگانه فقط به پنهان شدن فیزیکی از چشمان میراها ختم نمی‌شود و به نحوه نمایش قدرت حمل‌کننده آن برای دیگران هم ارتباط دارد. فرودو در چشمان افراد عادی نامرئی می‌شود چراکه هسته وجودی او همچنان در دنیای فیزیکی قرار دارد و حلقه هم به بی‌رحمانه‌ترین شکل ممکن این شکنندگی را آشکار می‌کند. فردود حتی پس از استفاده از حلقه همچنان یک هابیت معمولی با جسم و احساسات فیزیکی است. او زمانی که حلقه را دستش می‌کند بخشی از این ارتباط با دنیای فیزیکی دچار شکست می‌شود؛ در چنین حالتی او بیشترین آسیب‌پذیری را نسبت به تاثیرات خارجی دارد.

با تمام این اوصاف سائورون در بعد کاملا متفاوتی قرار دارد و اصلا با کسی مثل فرودو قابل قیاس نیست. او یک موجود نامیرا و Maia است؛ یک وجود معنوی که در حالت عادی خود نیز – حداقل تا حدی – در دنیای نادیدنی به سر می‌برد. او نیازی به انتقال به دنیای اشباح ندارد، چراکه از قبل خودش در آن حضور دارد. به همین خاطر سائورون حین استفاده از حلقه نامرئی نمی‌شود، زیرا او بر فضای موجود میان دنیاهای مختلف تسلط کامل دارد.

ارباب تاریکی برخلاف شخصیت‌های میرای داستان روی ماده فیزیکی تکیه ندارد و نیازی به نامرئی شدن برای استفاده از قدرتش احساس نمی‌کند. تاثیرات او بر جهان ارباب حلقه ها به واسطه اراده و نیتش تجلی می‌یابد، نه از طریق حضور و قدرت فیزیکی. حلقه یگانه هم این شاخصه‌های وجودی او را تغییر نمی‌دهد، چراکه نامرئی شدن – به عنوان یک قدرت خاص – چیزی است که به درد میراها می‌خورد و نه موجوداتی که از قدرت الهی و فرا انسانی بهره می‌برند. سائورون سایه‌ای بدون شکل است و در عین حال می‌تواند روی دنیای فیزیکی تاثیرات قابل توجهی بگذارد.

پس اگر بخواهیم خیلی خلاصه‌وار و ساده صحبت کنیم، حلقه یگانه آینه‌ای برای کسی است که آن را در اختیار دارد و محدودیت‌های او را بیشتر از هر چیزی بازتاب می‌دهد. شاید نامرئی شدن برای هابیت‌ها دراماتیک و شگفت‌انگیز باشد، اما سائورون اصلا به چنین عناصر سطحی نیاز ندارد. و همین تضاد نشان می‌دهد تالکین صرفا به دنبال خلق یک ترفند و جادوی جالب توجه نبوده و یک مکانیزم روایی فوق‌العاده خلق کرده که به ادراک، آسیب‌پذیری و قدرت‌های فرا انسانی اشاره دارد.

حلقه یگانه در ارباب حلقه ها همیشه خطرناک بوده است

و حالا به مهم‌ترین مسئله می‌رسیم: نامرئی شدن در دنیای ارباب حلقه ها به نوعی یک ضعف و آسیب آشکار است. فرودو شاید از چشم میراها و شخصیت‌های معمولی – که اغلب خطر جدی برایش ندارند – پنهان شود، اما در عوض بیش از پیش برای موجوداتی که در دنیای اشباح هستند آشکار می‌‌گردد. زمانی که فرودو حلقه را در دست دارد، کمی از شاخصه‌های فیزیکی‌اش را از دست می‌دهد اما در دنیای نادیدنی بیشتر در معرض مشاهده قرار می‌گیرد. همین مورد به خصوص خطر حقیقی حلقه را فراتر از مسائل اخلاقی و روان‌شناختی می‌کند و ما با یک خطر محسوس‌تر، یعنی خطر وجودی مواجه می‌شویم. تالکین نشان می‌دهد حلقه یگانه فقط روح شخصیت‌ها را به فساد نمی‌کشاند، بلکه وجود آن‌ها را دستخوش تغییر می‌کند.

در همین راستا هر بار که فرودو از حلقه استفاده می‌کند، همزمان احساس ترس و شگفتی دارد. قدرت نامرئی شدن یک خطر مهم را به او گوشزد می‌کند: اینکه حلقه به هیچ‌وجه امنیت صاحبش را تضمین نخواهد کرد. تنها چیزی که عوض می‌شود، نوع خطراتی است که فرودو با آن‌ مواجه می‌گردد. به همین خاطر سائورون هر بار که فرودو حلقه را دستش می‌کند، می‌توانست بهتر او را ببیند و پیدا کند.

شخصیت گندالف نیز به خاطر همین خطر عظیم و هول‌برانگیز بود که حلقه را در فیلم اول پس زد؛ چراکه او می‌داند مشکل اصلی از خود بی‌خود شدن نیست، بلکه استفاده از حلقه به معنای از دست دادن کامل «خود» بود. این موضوع با تاثیرات آهسته و پیش‌روند حلقه بدتر هم جلوه می‌کند: هرچه فرد بیشتر حلقه را دستش کند، بازگشت از تاریکی دشوارتر خواهد شد. اگر نگاه کوتاهی به نزگول بیندازیم، به بهترین شکل ممکن این حقایق را درک خواهیم کرد. این افراد کاملا به حلقه‌های قدرت خود وابسته شدند و از آنجایی که سائورون آن‌ها را ساخته بود، کاملا تحت سلطه وی درآمدند و کنترل زندگی و اختیار خود را از دست دادند. در ادامه آن‌ها حتی به اشباحی در دنیای نادیده تبدیل شدند و دیگر نتوانستند به طور کامل به دنیای فیزیکی بازگردند.

بنابراین شاید بتوان گفت همه چیز به ذات شخصیت‌ها در دنیای ارباب حلقه ها برمی‌گردد. فرودو ناپدید می‌شود چراکه حلقه او را وارد بعد متفاوتی از واقعیت می‌کند و در این میان نامرئی شدن تنها یک تاثیر جانبی به حساب می‌آید. اما خب سائورون چنین چیزی را تجربه نمی‌کند، چراکه از پیش در دنیای اشباح حضور دارد، حتی اگر فرم فیزیکی به خود گرفته باشد. ناپدید شدن برای موجودی مثل سائورون بی‌معنی است. و این نه یک نقص در طراحی حلقه‌، بلکه یک جهان‌سازی قدرتمند و شگفت‌انگیز از سوی تالکین است. این نویسنده فراموش‌نشدنی تفاوت‌های مهمی میان میراها و موجودات جاودانه ایجاد کرده و نامرئی شدن هم تنها یک بزار روایی برای نمایش تاثیر استفاده از قدرت‌هایی است که هیچ درکی از آن‌ها نداریم. برای فرودو، پنهان شدن از چشم میراها نتایج دلخراشی دارد، در حالی که سائورون چنین مفهومی وجود ندارد.

شما درباره نحوه نمایش حلقه یگانه در فیلم‌های ارباب حلقه ها چه فکر می‌کنید؟ نظرات خود را با ما و دیگر کاربران مجله بازار در میان بگذارید.

منبع: ComicBook