کارتون‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که از دهه‌های گذشته با ما همراه بوده‌اند، بخشی جدایی‌ناپذیر از خاطرات جمعی ما هستند. از ماجراجویی‌های پرهیجان فینیاس و فرب تا طنز بی‌رحم ساوت پارک، هر کدام از این آثار زمانی در صدر جدول محبوب‌ترین‌ها قرار داشتند. اما برخی از این سریال‌ها به‌رغم شروعی درخشان، به تدریج جذابیت خود را از دست داده‌اند؛ یا به دلیل ادامه یافتن بیش از حد، یا به خاطر فاصله گرفتن از هویت اولیه‌شان، یا صرفاً به این خاطر که مخاطبانشان تغییر کرده‌اند.

در این مطلب تحلیلی، به سراغ ۱۰ انیمیشن مطرح رفته‌ایم که به دلایل مختلف، دیگر مثل گذشته نمی‌درخشند. کارتون‌هایی که روزگاری نوآور، تأثیرگذار یا حتی انقلابی بودند، اما حالا بیشتر در سایه گذشته پرافتخار خود حرکت می‌کنند. این بررسی نه از سر بی‌مهری، بلکه تلاشی است برای شناخت بهتر چرایی افت کیفیت در آثار محبوب و بازخوانی مسیرهایی که طی کرده‌اند.

برای مثال، فینیاس و فرب با ایده‌پردازی خلاق و لحن شاد خود توانست مخاطبان کودک و بزرگسال را به یک اندازه جذب کند، اما تکرار بیش از حد فرمول ماجراهای تابستانی باعث شد که از نوآوری آن کاسته شود. یا در مورد ریک و مورتی، شوخ‌طبعی فلسفی اولیه و پیچیدگی‌های علمی جذاب، جای خود را به بی‌نظمی روایی و گاه خشونت بی‌دلیل داد. در نقطه مقابل، سیمپسون‌ها و فمیلی گای هم که زمانی با کنایه‌های اجتماعی هوشمندانه شناخته می‌شدند، حالا بیشتر به تولید محتواهای قابل پیش‌بینی و شوخی‌های تکراری بسنده کرده‌اند.

بررسی این آثار نشان می‌دهد که حتی بهترین انیمیشن‌ها هم در برابر گذر زمان آسیب‌پذیرند، مگر آنکه بتوانند خود را با تغییر سلیقه مخاطب و تحولات فرهنگی هم‌سو کنند. برخی مانند ساوت پارک تلاش کرده‌اند با به‌روزرسانی‌های مداوم در موضوعات سیاسی، همچنان در صحنه بمانند، ولی این کار گاهی به قیمت از دست رفتن انسجام روایی تمام شده است.

در این بخش از مجله بازار، ما نه تنها به نقد افت کیفی این انیمیشن‌ها پرداخته‌ایم، بلکه تلاش کرده‌ایم وجه تمایز دوران طلایی هر کدام را هم یادآور شویم. نتیجه، متنی است که نگاهی همزمان نوستالژیک و تحلیلی به ۱۰ کارتون مهم دارد؛ کارتون‌هایی که اگرچه دیگر در اوج نیستند، اما هنوز در ذهن ما جایگاه ویژه‌ای دارند.