در تاریخ سینما، ژانر دیستوپیا همواره بستر مناسبی برای روایت‌هایی بوده که فراتر از سرگرمی صرف می‌روند. این فیلم‌ها در ظاهر با اکشن، تعلیق یا تصاویر آینده‌گرایانه جذب می‌کنند، اما در عمق خود پرسش‌های بنیادین درباره آزادی، فردیت و سرنوشت انسان را مطرح می‌سازند. از چشم‌انداز مینیمالیستی جورج لوکاس در THX 1138 گرفته تا جهان بارانی و نئونی Blade Runner، هر اثر شکلی تازه از کابوس جمعی ما را به تصویر می‌کشد.

در میان این آثار، شاید یکی از مثال‌های شاخص برای درک قدرت دیستوپیا، فیلم RoboCop (۱۹۸۷) ساخته پل ورهوون باشد. در سطح اول، فیلم داستانی اکشن و پر از خشونت درباره یک پلیس سایبورگ در دیترویت است؛ اما زیر این لایه پرزرق و برق، یکی از تیزترین نقدهای اجتماعی سینمای قرن بیستم پنهان شده. در دنیای RoboCop، شرکت‌ها جای دولت را گرفته‌اند، قانون به کالایی خصوصی تبدیل شده و جان انسان‌ها چیزی جز ابزاری مصرفی نیست. افسر الکس مورفی، پس از مرگ خشونت‌آمیز و باززنده شدن به عنوان سایبورگ، ناچار است برای بازپس‌گیری انسانیت خود مبارزه کند؛ جدالی که هم شخصی است و هم سیاسی.

ورهوون استادانه با ترکیب تبلیغات جعلی، گزارش‌های خبری ساختگی و طنزی سیاه، جهانی می‌سازد که در آن مرز بین سرگرمی و نقد اجتماعی محو می‌شود. تماشاگر درگیر صحنه‌های اکشن هیجان‌انگیز می‌شود، اما همزمان، پوچی سرمایه‌داری افسارگسیخته و خطر تبدیل انسان به کالا را لمس می‌کند. به همین دلیل RoboCop فراتر از یک فیلم اکشن است: این اثر همزمان سرگرم می‌کند و می‌ترساند، هم لذت‌بخش است و هم تلنگری هشداردهنده.

فیلم‌های دیستوپیایی دیگر هرکدام به شکلی این راه را ادامه می‌دهند: Children of Men با بحران ناباروری و پناهندگان، Snowpiercer با طبقات اجتماعی محبوس در قطاری بی‌پایان، یا A Clockwork Orange با نقد کنترل دولتی بر اراده انسان. اما RoboCop به‌ویژه در زمانه ما همچنان طنین دارد؛ چون جهانِ تحت سلطه شرکت‌ها، که جان و اخلاق را قربانی سود می‌کند، دیگر صرفاً یک خیال سینمایی نیست، بلکه به شکلی ترسناک، هر روز واقعی‌تر به نظر می‌رسد.