خب، کی توی یه آناناس زیر دریا زندگی می‌کنه؟ باب اسفنجی!

پخش این مجموعه کارتونی جذاب در سال ۱۹۹۹ شروع شد و تا حالا ۱۳ فصل و ۲۷۷ قسمت، به علاوه ۴ فیلم بلند از آن ساخته شده است. این اثر به لطف شخصیت‌های رنگارنگش، دنیای بی‌نظیر بیکینی باتم و داستان‌های ساده اما احساسی‌اش، خیلی سریع به یکی از برنامه‌های محبوب بین بچه‌ها و والدین تبدیل شد. 

این‌ها به کنار، یکی از شگفت‌انگیز‌ترین بخش‌های این سریال وفاداری آن به شکل واقعی حیات اعماق آب‌هاست. خالق این مجموعه استفن هیلنبرگ (Stephen Hillenburg) است. او در دوران دبیرستان چندسالی به‌عنوان آشپز غذای‌های سرخ‌شده و لابستر کار می‌کرده است. بعد از آن هم از دانشگاه در رشته علوم دریایی فارغ التحصیل می‌شود و سال‌ها به‌عنوان معلم دز حوزه زیست‌شناسی دریایی تدریس می‌کند. همه این‌ها که می‌گذرد، او درنهایت علاقه‌اش به هنر و انیمیشن را دنبال می‌کند و روی چند کارتون مثل زندگی مدرن روکو (Rocko’s Modern Life) هم کار می‌کند.

پس از موفقیت روکو، استفن ایده باب اسفنجی شلوار مربعی را مطرح می‌کند- داستان یک آشپز غذاهای سرخ‌شده جوان که زیر دریا زندگی می‌کند. نیکلئودون (Nickelodeon) به پروژه چراغ سبز نشان می‌دهد و باب اسفنجی متولد می‌شود. و خب مشخصا استفن از هرچه می‌دانست برای خلق فضای این اثر استفاده کرد. در ادامه این مطلب می‌خواهیم نگاهی به حیوانات واقعی‌ای بیندازیم که برای خلق کاراکتر‌های باب اسفنجی الهام‌بخش استفن بوده‌اند. 

باب اسفنجی شلوار مربعی

باب اسفنجی شخصیت اصلی این مجموعه کارتونی است. موسقی اولیه‌‌ای که در شروع قسمت‌ها پخش می‌شود، اطلاعات زیادی درمورد این شخصیت، سبک زندگی‌اش و غیره به ما می‌دهد. باب، یک اسفنج لوله‌ای زردرنگ است. آن‌ها در صخره‌های مرجانی کف اقیانوس زندگی می‌کنند، جاهایی که جریان‌های دریایی قوی‌ای وجود دارد مثل دریای کارائیب. این اسفنج‌ها، از جلبک، پلانکتون، باکتری و مواد آلی مرده تغذیه می‌کنند. 

اسفنج لوله‌ای زرد به بازیافت مواد مغذی در سرتاسر صخره‌های مرجانی کمک می‌کند. آن‌ها با نوع تغذیه‌شان که حالت فیلتر کردن دارد، مواد آلی مرده و باکتری‌هایی که می‌توانند به صخره‌های مرجانی آسیب برسانند را حذف می‌کنند. علاوه بر این، آن‌ها مرجان‌های مرده را هم مصرف می‌کنند و به قلوه‌سنگ و ماسه‌سنگ تبدیل می‌کنند. اما در این بین، مواد مغذی را باقی می‌گذارند تا بستر را برای رشد مرجان‌های جدید و بارور فراهم کنند.

گری حلزون 

گری حلزون، حیوان خانگی وفادار و دوست‌داشتنی باب اسفنجی است. بعضی از صمیانه‌ترین لحظات سریال به پیوند ساده بین باب اسفنجی و گری می‌پردازد. صدها حلزون دریایی در اقیانوس وجود دارند، اما تعداد کمی از آن‌ها لاک صورتی‌رنگ دارند. پشت آبششان (Euopisthobrnachia – Opisthobranchs) گونه‌ای از حلزون‌های دریایی و نرم‌تنان هستند که شباهت زیادی به گری دارند. چشم‌های این‌ها روی ساقه‌هایی بلند قرار گرفته و لاک هم دارند. آن‌ها در کف اقیانوس‌ها و روی صخره‌های مرجانی زندگی می‌کنند.

این حلزون‌های دریایی بسته به گونه‌شان، می‌توانند از جلبک‌ها، طعمه‌های کم‌تحرکی مثل اسفنج‌ها یا مواد آلی مرده تغذیه کنند. حلزون‌های دریایی و نرم‌تنان با مصرف مواد مرده و پوسیده و تولید فضولات غنی از مواد مغذی و در نتیجه با کمک به رشد مرجان‌ها و زندگی گیاهان جدید، نقش مهمی در اکوسیستم دریایی ایفا می‌کنند.

پاتریک ستاره

پاتریک استار بهترین دوست و البته همسایه باب اسفنجی است. شخصیت او با پیشرفت سریال کمی تغییر می‌کند. در اصل، پاتریک شخصیتی کمی چاق و کمی کم‌هوش بود که قلب بزرگی داشت و تلاش می‌کرد دوستش را همه‌جوره حمایت کند. اما بعدا در سریال او به شخصیتی کمدی تبدیل می‌شود که همیشه کناردست باب اسفنجی است.

پاتریک، یک ستاره دریایی صورتی غول‌پیکر است. این موجود دریایی زیبا در سواحل اقیانوس آرام، از آلاسکا گرفته تا کالیفرنیای جنوبی پیدا می‌شود. آن‌ها در عمق حدود ۱۱۰ متری زندگی می‌کنند. معمولا آن‌ها را در خلیج‌ها و گودال‌هایی که به‌واسطه جزر و مد ایجاد می‌شوند می‌توان پیدا کرد. 

ستاره‌های دریایی صورتی از نظر تغذیه‌ای موجوداتی تهاجمی هستند و از انواع مختلف صدف، نرم‌تنان و خارپشت‌های دریایی تغذیه می‌کنند. ستاره‌دریایی غول‌پیکر صورتی با طول حدود ۱.۵ متر، بزرگ‌ترین گونه از ستاره‌های دریایی هستند. این گونه به‌خاطر رژیم غذایی‌اش جمعیت خارپشت‌ها و نرم‌تنان را کنترل می‌کند و به همین دلیل عضو مهمی از اکوسیستم هستند. خود ستاره‌های دریای صورتی هم طعمه آسانی برای ماهی‌ها و دیگر موجودات دریایی هستند.

اختاپوس

این ساکن بیکینی باتم عاشق موسیقی است و خانه‌اش بین پاتریک و باب اسفنجی است. برخلاف زندگی پاتریک و باب اسفنجی که با بازیگوشی و کارهای بی‌معنی پر می‌شود، اختاپوس، ترجیح می‌دهد کمی فرهیخته‌تر زندگی کند و از موسیقی کلاسیک و هنر لذت می‌برد. متاسفانه او به دلیل هماهنگی ضعیفش فقط در حد یک نوازنده آماتور کلارینت باقی مانده است. نبوغی که فکر می‌کند دارد هم در رستوران آقای خرچنگ نادیده گرفته می‌شود. بسیاری از قسمت‌های این مجموعه به درگیری‌های بین اختاپوس و باب اسفنجی و پاتریک می‌پردازد که موقعیت‌هایی کمیک و خنده‌دار می‌سازند. 

اسم اصلی او اسکویدوارد (Squidward) است نه اختاپوس. احتمالا دلیل این‌که در دوبله فارسی به او اختاپوس می‌گویند این است که او واقعا اختاپوس است نه اسکویدوارد! اسکویدوارد ۶ شاخک دارد و ماهی مرکب است. اما سر پیازی‌شکل و بزرگش به‌طور واضح به اختاپوس‌های غول‌پیکری که در اقیانوس آرام زندگی می‌کنند اشاره دارد. این اختاپوس در تمام اقیانوس آرام، به‌ویژه در امتداد سواحل آلاسکا، کالیفرنیا و ژاپن پیدا می‌شود. آن‌ها معمولا در حوضچه‌های جذر و مدی با عمق حدود ۸ متر زندگی می‌کنند. اما بعضی  اختاپوس‌های غول‌پیکر اقیانوس آرام می‌توانند حتی تا عمق ۲۵۰۰ متری هم پایین بروند.

سندی

ساندرا جنیفر چیکس یا سندی، سنجاب قهوه‌ای اهل تگزاس است که لباس غواصی به تن دارد و با دوستان و همسایگانش در بیکینی باتم زندگی می‌کند. او دانشمندی بسیار باهوش و رزمی‌کاری توانمند است و معمولا به باب اسفنجی و پاتریک کمک می‌‌کند تا از شرایط سخت و پیچیده نجات پیدا کنند. او زیر گنبدی بزرگ زندگی می‌کند. این‌جا هوای تازه، یک درخت بزرگ و آزمایشگاهی برای ساخت چیز‌های مختلف و انجام آزمایش‌ها متفاوت دارد.

رنگ قهوه‌ای سندی و لهجه تگزاسی‌اش که در نسخه اصلی قابل تشخیص است، به ما می‌گوید که او باید از گونه سنجاب‌های روباهی (fox squirrel) باشد. این سنجاب‌ها موهایی در طیف‌های مختلف رنگ‌های قرمز و قهوه‌ای دارند. این جانوران بومی کانادا، داکوتای شمالی، کلرادو و تگزاس هستند. مثل بسیاری از سنجاب‌ها، آن‌ها هم از انواع آجیل مثل بلوط و گردو، انواع توت‌ها، میوه‌ها، ذرت و حشرات کوچک تغذیه می‌کنند. سنجاب‌های روباهی با پخش کردن دانه‌های مختلف به رشد درخت‌ها کمک می‌کنند. آن‌ها طعمه‌های خوبی برای شکارچی‌های کوچک مثل روباه و کایوت هستند. 

آقای خرچنگ

آقای یوجین هارولد یا همان آقای خرچنگ، مالک رستوران خرچنگ (Krusty Krab) است و البته رئیس باب اسفنجی و اختاپوس. او کاسبی سخت‌گیر و شیفته پول است و برای پول جمع کردن هر کاری که از دستش بربیاید انجام می‌دهد و اصلا برایش مهم نیست که این کار به ضرر خودش یا دیگران تمام شود. با این حال، او به کارمندانش هم اهمیت می‌دهد و اگر شرایط ویژه‌ای پیش بیاید، حاضر است از آن‌ها دفاع کند. رفتارهای مهربانانه‌ او از سر محبت است و البته این‌که پیدا کردن و آموزش کارمند جدید هم پرهزینه است بی‌تاثیر نیست.

آقای خرچنگ، یک خرچنگ قرمز معمولی است. اما به خرچنگ زرشکی دریایی یا خرچنگ قرمز جزیره کریسمس (Christmas Island) هم شبیه است. این خرچنگ‌ها در سواحل، کف اقیانوس‌ها و مناطق مرطوب پیدا می‌شوند. این گونه، چیزهای مختلفی مثل برگ، میوه، نهال، جلبک، کرم، نرم‌تنان، باکتری و قارچ می‌خورند. آن‌ها با خوردن باکتری و قارچ‌‌های اطراف، مواد درحال تجزیه را از سطح خاک پاک می‌کنند و مواد مغذی سالم را باقی می‌گذارند تا امکان رشد گیاهان جدید و سالم فراهم شود.

شلدون پلانکتون

پلانکتون هم پلانکتون است دیگر! او یک چشم دارد و از معدود شخصیت‌های منفی کارتون باب اسفجی است. او صاحب چام باکت است؛ رقیب تجاری شکست‌خورده رستوران آقای خرچنگ. تنها هدف پلانکتون هم این است که فرمول یکی از همبرگر‌های مخصوص رستوران آقای خرچنگ یعنی کربی پتی (krabby patty) را بدزدد تا کسب‌و‌کارش را نجات دهد و رستوران آقای خرچنگ را از دور خارج کند. اما جثه کوچکش مثل نفرین است و همین هم باعث می‌شود نقشه‌هایش همیشه شکست بخورند. پلانکتون باهوش و حیله‌گر است و قبلاها بهترین دوست آقای خرچنگ بوده است. اما بین آن‌ها درگیری‌هایی به وجود می‌آید و دوستیشان به‌هم می‌خورد. 

هزاران نوع پلانکتون مختلف در اعماق اقیانوس وجود دارند. اما پلاکتون ما غذاهای هلوگرافیک می‌‌خورد که نشان می‌دهد مثل فیتوپلانکتون‌ها وابسته به نور است. اما شاخک‌های روی سرش، او را از نظر ظاهری به زئوپلانکتون‌ها شبیه می‌کند.

این دسته جانوران با اسم پاروپایان شناخته می‌شوند و در دسته بندپایان و سخت‌پوستان قرار می‌گیرند. آن‌ها در آب‌های شور و شیرین، در جویبار‌، رودخانه، دریاچه و اقیانوس زندگی می‌کنند. پلانکتون‌ها از عناصر کلیدی در اکوسیستم هستند چون مواد مغذی را به سایر حیواناتی که از آن‌ها تغذیه می‌کنند منتقل می‌کنند.

خانم پنه‌لوپه پاف

خانم پاف در مدرسه قایق‌رانی بیکینی باتم، مربی رانندگی است. در ماجراهای این سریال، تصادف کردن باب اسفنجی با یک قایق باعث بزرگ شدن خانم پاف می‌شود!

خانم پاف نوعی ماهی پفکی و در واقع از خانواده خارپشت ماهیان است. خارپشت ماهی‌ها در صخره‌های مرجانی اقیانوس‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند. آن‌ها از توتیای دریایی و شکم‌پایان مثل حلزون‌های بی‌صدف و حلزون‌های معمولی تغذیه می‌کنند. آن‌ها هم نقش مهمی در محافظت از صخره‌های مرجانی دارند. 

عروس دریایی

عروس‌های دریایی در بیکنی باتن شبیه به پروانه و زنبور در دنیای روی زمین ما هستند. آن‌ها در مزارع زیر دریا زندگی می‌کنند. جایی‌که صیادهایی مثل باب اسفنجی، پاتریک و خیار دریایی بدنام، کوین، به شکارشان می‌روند. عروس‌های دریایی در دنیای بیکینی باتم مربای خوشمزه‌ای تولید می‌کنند که خوردنش مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما همین موجودات با شاخک‌هایشان می‌توانند نیش بزنند که حسابی درد دارد.

مشخصا عروس دریایی منبع الهام سازندگان برای این کاراکتر بوده است. آن‌ها همان رنگ صورتی یا شفاف را دارند به‌علاوه پیچک‌های بلند و حالت گنبدی‌شکل. هر دو آن‌ها نیش می‌زنند و نیششان باعث شوک سمی می‌شود که می‌تواند ماهی‌ها را بیهوش کند یا انسان‌ها را بکشد. عروس‌های دریایی در مناطقی از اقیانوس هند و آرام زندگی می‌کنند. این موجودات از ماهی‌های کوچک، کرم و بعضی سخت‌پوست‌ها تغذیه می‌کنند و به کنترل جمعیت این موجودات کوچک در اعماق دریا کمک می‌کنند. البته لاک‌پشت‌های دریایی و دیگر شکارچی‌های بزرگ‌تر دریایی هم از آن‌ها تغذیه می‌کنند.

دیگر ساکنین بیکینی باتم

شخصیت‌های زیر را هم در نظر داشته باشید تا نقشه کاملی از موجودات ساکن این‌جا و همشهریان باب اسفنجی به‌دست بیاورید:

• لری لابستر: لابستر قرمز
• پرل: نهنگی که دختر آقای خرچنگ است و توسط او به سرپرستی گرفته شده است.
• پرک پرکینز: نوعی ماهی خاردار بومی آمریکای شمالی که اخبار می‌گوید.
• جنکینز پیر: ماهی‌های پیر
• بابل بس: ماهی خاردار دهان بزرگ
• اسکولیم فنسیسون: اختاپوس غول‌پیکر اقیانوس آرام و همکلاسی قدیمی اختاپوس خودمان

جمع‌بندی

باب اسفنجی دنیای زیر آب جذابی است که حالا بیشتر از ۲۰ سال عمر دارد و هنوز هم بچه‌ها و بزرگسالان زیادی آن را با علاقه دنبال می‌کنند. اصلا شاید شما هم از آن‌هایی باشید که بارها و بارها قسمت‌های مختلف این کارتون را دیده‌اند. خلاصه شاید برایتان سوال شده باشد که آیا همه این موجودات در دنیای واقعی وجود دارند؟ چون مثلا تکلیف بعضی‌ها مثل آقای خرچنگ هم از اسم و هم از قیافه‌اش مشخص است. اما درمورد خود باب اسفنجی چه؟ در این مقاله نگاهی به مهم‌ترین شخصیت‌های ساکن بیکینی باتم انداختیم و دیدیم برای ساخت همه آن‌ها از موجوداتی در دنیای واقعی الهام گرفته‌اند.