انیمیشن شرک (Shrek) طی این سال‌ها به یکی از نمادین‌ترین انیمیشن‌های تاریخ شده و نه تنها بین تماشاگران محبوب است، بلکه تاثیر زیادی هم روی کل صنعت انیمیشن‌سازی گذاشته است. اولین انیمیشن شرک سال ۲۰۰۱ توسط دریم‌ورکس اکران شد و داستان یک دیو بداخلاق را روایت می‌کند که برای نجات مردابش تلاش می‌کند و در این مسیر عاشق یک پرنسس عجیب می‌شود و در نهایت قلمرو را نجات می‌دهد. موفقیت بسیار زیاد این فیلم باعث شد سه دنباله و یک سری فیلم فرعی (اسپین‌آف) ساخته شود.
شرک حتی پیش از ساخته شدن، نسبت به دیگر داستان‌های مشابه داستان‌های افسانه‌ای متمایز بوده است. کتاب کودکانه ویلیام استیگ به نام «!Shrek» که الهام‌بخش انیمیشن اول بود، به خاطر رویکرد غیرمرسوم خود نسبت به داستان‌های افسانه‌ای و قهرمان‌های معمول، توجه منتقدان و خالقان بسیاری را جلب کرد.
به همین دلیل، داستان شرک توانست تأثیر عمیقی روی مخاطبان بگذارد، زیرا به جای پیروی از قالب‌های رایج، انتخاب‌های خلاقانه و متفاوتی داشت که در زمان خودش بی‌نظیر بود. به این ترتیب، شرک در صنعت فیلم رکوردهایی به ثبت رساند و تغییراتی ایجاد کرد که ممکن بود در آن زمان رخ ندهد. در ادامه قرار است به نکات مهمی که باعث شد این فرانچایز تمامی آثار انیمیشنی را تغییر دهد، اشاره کنیم.
۱۰. شرک ثابت که یک انیمیشن می‌تواند مورد تحسین منتقدان زیادی قرار گیرد
در زمان انتشار انیمیشن شرک، دیزنی تقریبا انحصار فیلم‌های انیمیشنی را در دست داشت، اما این اثر دریم‌ورکس کاری انجام داد که دیزنی آن زمان نتوانسته بود: موفقیتی که هم نظر مخاطبان و هم منتقدان را به خود جلب کرد.
اگرچه دوران طلایی دیزنی با فیلم‌هایی مثل «پری دریایی کوچک» و «علاءالدین» در سال‌های قبل به پایان رسیده بود و این فیلم‌ها بیشتر برای کودکان جذاب بودند تا منتقدان، اما در آن زمان، فیلم‌های انیمیشنی به طور جدی توسط صنعت فیلم‌سازی پذیرفته نمی‌شدند. با این حال، داستان منحصربه‌فرد شرک و موفقیتش میان مخاطبان باعث شد این ژانر توجه بیشتری جلب کند و برای اولین بار، منتقدان انیمیشن‌ها را به عنوان یک هنر جدی بشناسند.
۹. داستان و شوخی‌های آن محبوب دل بزرگسالان نیز بود
یک ویژگی مهم در انیمیشن شرک که پیش از آن در انیمیشن‌ها دیده نشده بود، توانایی‌اش در جذب مخاطبان کم سن و سال و البته بزرگسالان بود. معمولا انیمیشن‌ها تنها به مخاطبان کودک خود توجه داشتند، اما شرک با افزودن شوخی‌هایی که برای هر دو گروه جذاب بود، بازی را تغییر داد. علاوه بر این، داستانی متفاوت از قصه‌های معمولی داشت که هم بزرگسالان و هم کودکان را جذب می‌کرد. شرک با تعادل بین داستانی ساده اما جذاب و شوخی‌هایی که برای همه سنین مناسب بود، تبدیل به یکی از در مورد علاقه‌ترین انیمیشن‌های آن زمان شد.
۸. شرک باعث شد صنعت انیمیشن‌سازی از سبک دو بعدی سنتی فاصله بگیرد
در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰، صنعت انیمیشن به آرامی در حال تغییر بود و فیلم شرک نقش مهمی در تثبیت این تغییر داشت. هرچند در ابتدا قرار بود شرک به صورت انیمیشن دو بعدی سنتی ساخته شود، اما در نهایت با استفاده از انیمیشن کامپیوتری تولید شد.
ظاهر این فیلم بسیار متفاوت‌تر از آنچه مخاطبان به آن عادت داشتند بود و باعث شد شرک از بین فیلم‌های معمول دیزنی که آن زمان عرضه می‌شدند، متمایز شود. موفقیت شرک و استفاده‌اش از انیمیشن کامپیوتری باعث شد روند تولید انیمیشن‌ها به سمت این نوع انیمیشن برود و انیمیشن‌های دو بعدی سنتی کمتر مورد استفاده قرار بگیرند؛ تغییری که منجر به تولید انیمیشن‌های واقع‌گرایانه‌تر و جزییات بیشتر در آثار امروزی شده است.
۷. شرک باعث شکل‌گیری بخش بهترین فیلم انیمیشنی در اسکار شد
انیمیشن شرک تاثیر مهمی بر صنعت سینما داشت و منجر به ایجاد جایزه اسکار بهترین فیلم انیمیشن شد. پیش از آن، با وجود موفقیت طولانی‌مدت دیزنی در ساخت انیمیشن‌ها از دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۹۰، تعداد فیلم‌های انیمیشنی به حدی نبود که شاخه‌ای جداگانه در اسکار داشته باشد. اما با موفقیت دریم‌ورکس، به ویژه انتشار شرک در سال ۲۰۰۱، آکادمی علوم و هنرهای سینما نظر خود را تغییر داد و در سال ۲۰۰۲، یعنی یک سال پس از انتشار شرک، جایزه‌ای اختصاصی برای بهترین فیلم انیمیشن ایجاد کرد. به این ترتیب، شرک توجه بیشتری به ژانر انیمیشن جلب کرد و تغییرات مهمی در صنعت فیلم رقم زد.
۶. شرک الهام‌بخش انواع جدیدی از داستان‌های افسانه‌ای شد
یکی از ویژگی‌های مهم فیلم شرک که تاثیر بزرگی روی فیلم‌های انیمیشنی و کودکان گذاشت، فاصله گرفتن آن از قالب‌های سنتی داستان‌های پریان بود. برخلاف قصه‌های معمول که شاهزاده یا شاهزاده‌خانم نقش قهرمان و شخصیت محبوب را دارند، شرک قهرمانی متفاوت و حتی در ابتدا چندان دوست‌داشتنی یا قابل تغییر نشان می‌دهد. او یک غول زشت است که برخلاف انتظار قهرمان داستان، نه زیباست و نه به دنبال قهرمانی؛ حتی تا حدی خودمحور است و اهمیتی به قهرمان بودن نمی‌دهد. به این ترتیب، شرک یک ضدقهرمان به شمار می‌آید و تحولی بزرگ در قالب‌های معمول قصه‌های پریان ایجاد کرد.
نسل جدیدی از داستان‌های پریان که شرک بر اساس آن ساخته شد اهمیت زیادی داشت چون مخاطبان را شگفت‌زده کرد و الهام‌بخش موج جدیدی از قصه‌های غیرمنتظره و متفاوت شد. شرک به عنوان یک فیلم کاملا نوآورانه، برای کسانی که به دیدن قصه‌های تکراری در انیمیشن‌ها عادت کرده بودند، هیجان‌انگیز بود و انتظارات و برداشت‌ها را دگرگون کرد. علاوه بر این، روایت غیرمنتظره شرک باعث به وجود آمدن فیلم‌هایی مانند «خوشبختی هرگز» (Happily Never After) و «فریب‌خورده» (Hoodwinked) شد که در سبک داستان‌های افسانه‌ای نوآورانه جای گرفتند.
۵. شرک از فرهنگ عامه به طور گسترده بهره گرفت
یکی یگر از ویژگی‌های غیرمنتظره در شرک، تمرکز آن بر فرهنگ عامه بود. شرک فراتر از محدودیت‌های فیلم‌های انیمیشنی سنتی رفت و با وارد کردن موسیقی، اشاره به سلبریتی‌ها و دیگر جنبه‌های فرهنگ پاپ، دنیایی خلق کرد که در آن دنیای خیال و واقعیت به شکلی خلاقانه در هم تنیده شدند. این رویکرد باعث شد مخاطبان بتوانند زندگی روزمره‌شان را در قالب یک دنیای فانتزی ببینند و این ارجاعات به‌صورت «ایستر اگ»هایی سرگرم‌کننده عمل کنند که هم خنده‌دار بودند و هم اشاره‌ای به دنیایی که در آن زندگی می‌کنند. در نتیجه، این ویژگی به جذابیت فیلم برای مخاطبان در هر سن و سلیقه‌ای افزود.
۴. شرک فضاهای سنتی را با موسیقی مدرن ترکیب کرد
در همین راستا، شرک به‌خاطر تلفیق منحصربه‌فردش از فضاهای آشنای داستان‌های افسانه‌ای با موسیقی مدرن نیز برجسته شد. در حالی که شرک در مرداب زندگی می‌کند، به قلعه‌ها حمله می‌برد و از کوه‌ها و پل‌های خطرناک عبور می‌کند، همه این‌ها با صدای گروه‌هایی مثل Smash Mouth همراه است. استفاده از موسیقی مدرن، درست مانند ارجاعات فرهنگی فیلم، دنیای فانتزی شرک را با دنیای واقعی مخاطبان پیوند می‌زند و تجربه‌ای تازه و سرگرم‌کننده خلق می‌کند.
علاوه بر این، آهنگ‌های انتخاب‌شده برای موسیقی متن شرک به‌خوبی با حال‌و‌هوای داستان هماهنگ هستند. ریف‌های گیتار و ضرب‌آهنگ‌های احساسی، از نظر فضاسازی، بیشتر با داستان جور درمی‌آیند تا یک موسیقی متن ارکسترال یا قطعاتی در سبک موزیکال، که در آن زمان در انیمیشن‌ها رایج بود. گذشته از همه این‌ها، حالا به‌وضوح می‌توان دید که موسیقی متن شرک تاثیر عمیقی بر ماندگاری این فیلم در ذهن مخاطبان گذاشته است؛ چرا که بسیاری از قطعه‌های استفاده‌شده در فیلم، هنوز هم یادآور شرک برای طرفداران هستند.
۳. شرک از شخصیت‌های غیرمنتظره‌ای استفاده کرد
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، شرک چارچوب‌های رایج قصه‌های افسانه‌ای را زیر سؤال برد، اما این فقط شخصیت اصلی نبود که انتظارات مخاطب را به چالش کشید. الاغ، همراه همیشگی شرک، دوستی وفادار است اما درعین‌حال او را حسابی عصبی می‌کند و رابطه‌شان در ابتدای داستان چندان دوستانه نیست. فیونا، با اینکه یک شاهزاده است، شب‌ها به یک غول تبدیل می‌شود؛ ویژگی‌ای که کلیشه‌ی «دلبر زیبارو» را از او می‌گیرد. این دگرگونی‌ها در الگوهای سنتی شخصیت‌پردازی نه‌تنها شرک را از دیگر انیمیشن‌ها متمایز می‌کند، بلکه پیام‌های مهمی درباره پذیرش تفاوت‌ها و ارزش قائل شدن برای آنچه خارج از عرف به‌نظر می‌رسد، منتقل می‌کند.
۲. شرک الهام‌بخش یک فرانچایز انیمیشنی موفق شد
در سال ۲۰۰۱، ساخت فرانچایز از روی فیلم‌های انیمیشنی چندان رایج نبود. گرچه دیزنی در همان دوران مجموعه داستان اسباب‌بازی را آغاز کرده بود، اما این روند به هیچ‌وجه به گستردگی امروز نبود.
شرک با موفقیتش به دریم‌ورکس کمک کرد تا در کنار دیزنی، یکی از اولین فرانچایزهای بزرگ انیمیشن را پایه‌گذاری کند. امروزه مجموعه شرک شامل چهار فیلم اصلی، دو اسپین‌آف و یک قسمت جدید تاییدشده است. با شکستن مرزهای مرسوم در دنیای انیمیشن، شرک بار دیگر مسیر را برای موفقیت‌های بیشتر در این ژانر هموار کرد و نشان داد فیلم‌های انیمیشنی می‌توانند نه‌تنها محبوب، بلکه به‌شدت پرفروش و تاثیرگذار باشند.
۱. شرک جایگاه تثبیت شده دیزنی و پیکسار را به چالش کشید
مهم‌تر از هر چیز، شرک با موفقیتش در صنعت سینما و فراتر از آن، رقابتی واقعی برای دیزنی و پیکسار ایجاد کرد. برای دهه‌ها، دیزنی سلطه بی‌چون‌وچرایی بر دنیای انیمیشن داشت، اما شرک از استودیوی دریم‌ورکس توانست این روند دیرینه را بشکند. در حالی که آثار دیزنی سرگرم‌کننده و موفق بودند، شرک با صدایی متفاوت و داستانی غیرمعمول، ژانر انیمیشن را پویاتر کرد و به آثار خارج از چارچوب‌های سنتی فرصت دیده‌شدن و درخشش داد. با ورود شرک، تنوع در روایت‌ها و سبک‌ها افزایش یافت و مسیر برای داستان‌هایی تازه و خلاقانه در دنیای انیمیشن هموار شد.
با آنکه شرک در ظاهر فیلمی طنز و بی‌تکلف به نظر می‌رسد، اما تاثیری غیرقابل انکار بر دنیای انیمیشن و حتی سینمای هالیوود گذاشت. این فیلم فراتر از انتظارات ظاهر شد، مخاطبان گسترده‌ای را جذب کرد و ایده‌های تازه‌ای به میدان آورد که الهام‌بخش آثار انیمیشن بعدی شدند. در مجموع، شرک چندین تحول مهم در آینده‌ی سینما رقم زد.
منبع: Screen Rant
دوست داشتنی‌ترین یوتیوبر گیمر ایران کیه؟ میزگیم با علیرکسا @alirexzam
نظرات