بهترین فیلم‌های اصغر فرهادی از بدترین تا بهترین را بشناسید

اصغر فرهادی، از جمله کارگردانان برجسته‌ی ایرانی که با سبک منحصربه‌فرد خود در به تصویر کشیدن درام‌های انسانی، معضلات اخلاقی و پیچیدگی‌های روابط اجتماعی، توانسته به یکی از مهم‌ترین چهره‌های سینمای معاصر ایران و جهان تبدیل شود. حالا همراه مجله بازار باشید که بدترین تا بهترین فیلم‌های اصغر فرهادی را مرور کنیم.

فیلم‌های اصغر فرهادی نه‌تنها در ایران بلکه در سطح جهانی تحسین شده‌اند و دو جایزه اسکار برای بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان به ارمغان آورده‌اند. تمام فیلم‌های بلند سینمایی فرهادی را از بدترین به بهترین رتبه‌بندی کرده‌ایم و این رتبه‌بندی، بر اساس بازخوردهای عمومی، نقدهای بین‌المللی، جوایز دریافت شده، تاثیر فرهنگی و هنری و همچنین عمق روایی و احساسی آثار انجام شده است. همراه ما باشید که در ادامه، هر فیلم را با جزئیات بیشتری بررسی کرده تا درک بهتری از جایگاه آن در کارنامه‌ی فرهادی ارائه شود. البته لازم به ذکر است که ایشان ۴ همکاری نویسندگی با آقای ابراهیم حاتمی‌کیا، مانی حقیقی و مسعود کیمیایی داشته که چون کارگردانی آثار به عهده فرهادی نبوده، در مطلب نیامده، همچنین ۶ ساخته‌ی فرهادی در تلویزیون نیز در این لیست قرار ندارد.

۹. رقص در غبار (۱۳۸۱)

فیلم رقص در غبار اولین فیلم بلند اصغر فرهادی محسوب می‌شود که در سال ۱۳۸۱ ساخته شد. این فیلم داستان نظر با بازی یوسف خداپرست را روایت می‌کند، جوانی ساده و فقیر که به دلیل مشکلات مالی و فشارهای اجتماعی، زندگی‌اش به سمت فروپاشی می‌رود. او که عاشق دختری به نام ریحانه است، به دلیل ناتوانی در تامین مخارج ازدواج، درگیر ماجراهایی می‌شود که به تصمیمات دشوار و غم‌انگیز منجر می‌شود.

اگر چه این فیلم با بودجه‌ای محدود ساخته شد و نشانه‌های اولیه استعداد فرهادی در روایت داستان‌های انسانی را نشان می‌داد اما از نظر فنی مانند فیلم‌برداری، تدوین و همچنین عمق شخصیت‌پردازی به پای آثار بعدی فرهادی نمی‌رسد. فیلم رقص در غبار فرهادی بیشتر به‌عنوان یک اثر آزمایشی در کارنامه فرهادی دیده می‌شود که زمینه‌ساز سبک واقع‌گرایانه او در فیلم‌های بعدی شد. این فیلم در مقایسه با دیگر آثار فرهادی کمتر شناخته شده و کمتر مورد توجه جهانی قرار گرفته اما در جشنواره‌های داخلی مانند جشنواره فیلم فجر مورد تحسین قرار گرفت و جایزه بهترین کارگردانی را برای فرهادی به ارمغان آورد.

۸. شهر زیبا (۱۳۸۳)

فیلم شهر زیبا دومین فیلم فرهادی است که در سال ۱۳۸۳ اکران شد. این فیلم داستان اکبر با بازی حسین فرضی‌زاده را برای ما بازگو می‌کند، جوانی که به جرم قتل در زندان است و پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی، با خطر اعدام روبه‌رو می‌شود اما دوست او فرامرز قریبیان در نقش اعلا و خواهر مقتول فیروزه با ایفای نقش ترانه علیدوستی، در تلاش برای جلب رضایت خانواده مقتول هستند. داستان با موضوعاتی چون بخشش، انتقام و مشکلات اجتماعی در هم می‌آمیزد و یک نمایش موثر را به‌تصویر می‌کشد.

فرهادی با فیلم شهر زیبا پیشرفت قابل‌توجهی نسبت به رقص در غبار نشان داد و البته که بازی‌های قوی، به‌خصوص اجرای فرامرز قریبیان و ترانه علیدوستی در این امر تاثیرگذار بودند. تمرکز فرهادی بر مسائل اجتماعی مانند فقر و نظام قضایی، این فیلم را به اثری تفکر برانگیز تبدیل کرده اما همچنان سبک روایی فرهادی هنوز در این فیلم به‌طور کامل پخته نشده و در مقایسه با آثار بعدی، از پیچیدگی کمتری برخوردار است. این فیلم در ایران مورد استقبال قرار گرفت اما در سطح جهانی به اندازه فیلم‌های بعدی فرهادی تاثیرگذار نبود.

۷. همه می‌دانند (۱۳۹۷)

فیلم همه می‌دانند (به اسپانیایی: Todos lo saben) دومین تجربه فرهادی در ساخت فیلمی کاملاً خارج از ایران است که در اسپانیا وبرای اولین بار با بازیگران تماماً خارجی اما مطرحی چون پنه‌لوپه کروز (Penélope Cruz)، خاویر باردم (Javier Bardem) و ریکاردو دارین (Ricardo Darín) ساخته شد. داستان فیلم همه می‌دانند فرهادی، درباره لورا (پنه‌لوپه کروز) بوده که از آرژانتین به زادگاهش در اسپانیا بازمی‌گردد تا در عروسی خواهرش شرکت کند اما ربوده شدن دخترش ایرنه (Irene)، زنجیره‌ای از رازهای خانوادگی را برملا می‌کند.

این فیلم، تلاش فرهادی برای انتقال سبک دراماتیک و معضل‌محور خود به بستری غیرایرانی بود اما با وجود بازی‌های قوی و فضاسازی مناسب، نتوانست متقاعد کننده ظاهر شود چرا که برخی منتقدان، معتقد بودند که فیلم همه می‌دانند فاقد عمق عاطفی و اصالت آثار ایرانی فرهادی است و داستان آن گاهی بیش از حد پیچیده و پراکنده به نظر می‌رسد. در هر صورت این فیلم در جشنواره کن ۲۰۱۸ به نمایش درآمد و با وجود استقبال اولیه، نتوانست به اندازه دیگر آثار فرهادی تاثیر جهانی داشته باشد اما در هر صورت این فیلم نشان‌دهنده شجاعت فرهادی در تجربه فضاهای جدید و همکاری با ستارگان بین‌المللی است.

۶. چهارشنبه‌سوری (۱۳۸۴)

در جایگاه ۶ام، فیلم چهارشنبه‌سوری ایستاده که نقطه عطفی در کارنامه فرهادی است چرا که سبک واقع‌گرایانه و دراماتیک او را به‌خوبی معرفی می‌کند. این فیلم داستان روح‌انگیز (ترانه علیدوستی)، یک خدمتکار جوان را تعریف می‌کند که در روز چهارشنبه‌سوری برای نظافت به خانه یک زوج طبقه متوسط، مژده (هدیه تهرانی) و مرتضی (حمید فرخ‌نژاد) می‌رود. در طول روز، او شاهد تنش‌ها و اختلافات میان این زوج است که به سوءظن و درگیری‌های عاطفی عجیب منجر می‌شود.

فیلم چهارشنبه‌سوری فرهادی با روایت دقیق و شخصیت‌پردازی قوی، مهارت فرهادی در به تصویر کشیدن روابط انسانی و تنش‌های روزمره را خوب نشان می‌دهد. بازی هدیه تهرانی و ترانه علیدوستی واقعاً مورد تحسین بوده و عالی تلقی می‌شود. چهارشنبه‌سوری فرهادی در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی توانسته جوایزی کسب کند که از جمله آن‌ها، جایزه بهترین فیلم از جشنواره فجر است. علارقم قدرت بالای فرهادی در این فیلم، باز هم در مقایسه با آثار بعدی فرهادی مانند درباره الی یا جدایی نادر از سیمین، چهارشنبه‌سوری پیچیدگی کمتری در ساختار روایی دارد و بیشتر به‌عنوان پیش‌زمینه‌ای برای سبک امضایی فرهادی دیده می‌شود.

۵. گذشته (۱۳۹۲)

فیلم گذشته (به فرانسوی: Le Passé) اولین فیلم فرهادی در خارج از ایران بود که در فرانسه ساخته‌شده است. در فیلم گذشته ما فردی به اسم احمد (علی مصفا) همراه می‌شویم که از ایران به پاریس بازمی‌گردد تا طلاق خود را با خانمی به اسم ماری (برنیس بژو) را نهایی کند اما ورود او به زندگی ماری و شریک جدیدش، سمیر (طاهر رحیم)، باعث برملا شدن رازها و تنش‌هایی می‌شود که گذشته و حال را در هم می‌آمیزد و خط روایی داستان را دست‌خوش تغییر می‌کند.

فیلم گذشته یا همان Le passé با تمرکز بر روابط پیچیده خانوادگی و معضلات اخلاقی، توانست سبک فرهادی را به مخاطبان جهانی معرفی کند و بازی برنیس بژو (Bérénice Bejo) در نقش ماری مورد تحسین قرار گرفت و نامزد جایزه سزار شد. این فیلم در جشنواره کن ۲۰۱۳ به نمایش درآمد و موفق شد جایزه بهترین بازیگر زن را برای بژو به ارمغان آورد اما با این‌ حال برخی افراد معتقد بودند که فیلم گذشته از نظر احساسی به اندازه آثار ایرانی فرهادی خوش ساخت نیست و گاهی در روایت خود بیش از حد سنگین پیش می‌رود ولی این فیلم نشان‌دهنده توانایی فرهادی در کار با فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف است.

۴. قهرمان (۱۴۰۰)

فیلم قهرمان داستان رحیم (امیر جدیدی) خواهد بود، مردی که به دلیل بدهی در زندان قرار داشته و با پیدا کردن یک کیف پر از طلا، فرصتی برای بازپرداخت بدهی‌اش پیدا می‌کند اما تصمیم او برای انجام کار درست، زنجیره‌ای از اتفاقات غیرمنتظره را رقم می‌زند که او را در معرض قضاوت‌های اجتماعی و اخلاقی جالبی قرار می‌دهد. قهرمان، عملاً آخرین کار اکران شده جناب فرهادی بوده که بر روی پرده‌های نقره‌ای سینما به نمایش درآمده است.

فیلم قهرمان فرهادی که در شیراز فیلم‌برداری شده، بار دیگر توانایی ایشان را در خلق داستان‌های ژرف با محوریت معضلات اخلاقی را نشان می‌دهد. فیلم قهرمان در جشنواره کن ۲۰۲۱ توانست جایزه بزرگ را ببرد و در نتیجه آن بازی امیر جدیدی مورد تحسین قرار گرفت اما همچنان بزرگترین نقدی که به این فیلم وارد می‌شود این است که فیلم از نظر یکپارچگی روایی و تاثیر عاطفی به پای اثری مانند جدایی نادر از سیمین یا درباره الی نمی‌رسد. فیلم قهرمان اصغر فرهادی به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات به‌ظاهر ساده می‌توانند پیامدهای پیچیده‌ای در جامعه داشته باشند.

۳. فروشنده (۱۳۹۵)

اما فیلم فروشنده که دومین فیلم فرهادی است که توانسته برنده جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان شود. روایت فیلم فروشنده هم از زوجی شروع می‌شود که مَرد قصه به اسم عماد با ایفای نقش شهاب حسینی و خانم داستان رعنا با بازی ترانه علیدوستی بوده که در حال اجرای نمایش مرگ فروشنده آرتور میلر (Arthur Miller) هستند اما پس از یک حادثه خشونت‌آمیز علیه رعنا، زندگی آن‌ها دچار بحران می‌شود و عماد در پی انتقام و عدالت می‌افتد.

فیلم فروشنده اصغر فرهادی با ترکیب درام خانوادگی و نقد اجتماعی توانسته یکی از قدرتمندترین آثار او را رقم بزند. شایان ذکر است که بازی شهاب حسینی جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن را برد و ترانه علیدوستی به همراه کارگردانی دقیق فرهادی، این فیلم را به اثری پرتنش و تفکر برانگیز تبدیل می‌کند. فیلم فروشنده به‌خوبی نشان می‌دهد که چگونه آسیب‌های شخصی می‌توانند به تصمیمات شدیداً احساسی و یا منطقی پیچیده منجر شوند. این فیلم در ایران و جهان بسیار تحسین شد و جایگاه فرهادی را به‌عنوان یک کارگردان جهانی تثبیت کرد.

۲. درباره الی (۱۳۸۷)

رسیدیم به جایگاه دوم آثار فرهادی که واقعاً انتخاب میان فیلم درباره الی و جدایی نادر از سیمین سخت بود اما رتبه دوم به این اثر فرهادی رسید. شاید عیمق‌ترین فیلم کارنامه فرهادی از نظر بعد عاطفی، همین فیلم درباره الی باشد چون این فیلم داستان گروهی از دوستان را روایت می‌کند که برای تعطیلات به شمال ایران سفر می‌کنند اما گم شدن یکی از آن‌ها به نام الی زنجیره‌ای از دروغ‌ها، سوءتفاهم‌ها و قضاوت‌ها را برملا می‌کند. نقش الی را در این فیلم خانم ترانه علیدوستی ایفا کرده که در کلام می‌توان ایفای ایشان را شگفت‌انگیز خطاب کرد.

روایت پیچیده، پایان باز و شخصیت‌پردازی عمیق فیلم درباره الی فرهادی، آن را به یکی از بهترین آثار سینمای ایران تبدیل کرده است. فیلم درباره الی در جشنواره برلین ۲۰۰۹ جایزه خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی را برد و در جشنواره‌های دیگر نیز بسیار تحسین شد. این فیلم توانایی فرهادی در خلق درام‌هایی با لایه‌های متعدد و پرسش‌های اخلاقی را به‌خوبی نشان می‌دهد ولی پایان باز فیلم هنوز هم موضوعی پر بحث بین طرفداران و منتقدان بوده و آن را به اثری ماندگار تبدیل کرده است. البته حواشی این فیلم در خود فیلم نیست بلکه پیرامون آن بوده که صحبت درباره آن‌ها در این مطلب نمی‌گنجد.

۱. جدایی نادر از سیمین (۱۳۸۹)

اما بهترین فیلم اصغر فرهادی در جایگاه نخست ایستاده و حال نوبت آن رسید. فیلم جدایی نادر از سیمین هم از نظر من و هم به اعتقاد بسیاری، شاهکار اصغر فرهادی و یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران محسوب می‌شود. این فیلم داستان نادر با بازی پیمان معادی و سیمین با بازی لیلا حاتمی را روایت می‌کند، داستان زوجی که به دلیل اختلاف بر سر مهاجرت از ایران، در آستانه جدایی قرار می‌گیرند، در کنار این مشکل استخدام یک پرستار با بازی ساره بیات برای مراقبت از پدر بیمار نادر، به زنجیره‌ای از اتفاقات و معضلات اخلاقی منجر می‌شود که زندگی همه شخصیت‌ها را تحت تاثیر قرار داده و چالش را سخت‌تر از قبل می‌کند.

فیلم جدایی نادر از سیمین با روایت بی‌نقص، شخصیت‌پردازی بجا و نقد هوشمندانه از مسائل اجتماعی مانند طبقات اجتماعی، نظام قضایی و روابط خانوادگی توانسته که تحسین جهانی را برانگیزد. این فیلم برنده اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان گلدن گلوب (Golden Globe)، و جوایز متعدد دیگر شد که در مجموع تعداد آن ۵۲ جایزه می‌رسد؛ همچنین در جشنواره برلین ۲۰۱۱ نیز سه جایزه اصلی را از آن خود کرد. بازیگری افرادی مانند لیلا حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی و ساره بیات در این فیلم یک نقطه قوت در کارنامه حرفه‌ایی آن‌ها است. جدایی نادر از سیمین نه‌تنها بهترین اثر فرهادی بلکه یکی از تاثیرگذارترین فیلم‌های سینمای جهان در دهه اخیر محسوب می‌شود.
فیلم‌های اصغر فرهادی، از رقص در غبار تا جدایی نادر از سیمین، هر یک شاهدی بر تکامل او به‌عنوان کارگردانی با دیدگاه منحصربه‌فرد هستند. فرهادی با توانایی بی‌نظیر خود در به تصویر کشیدن پیچیدگی‌های روابط انسانی و معضلات اخلاقی، چه در ایران و چه در سینمای جهان جایگاهی ویژه دارد. در حالی که جدایی نادر از سیمین و درباره الی به دلیل عمق روایی و تاثیر جهانی در صدر این فهرست قرار دارند اما هر یک از فیلم‌های او تجربه‌ای متفاوت و ارزشمند ارائه می‌دهد اگر حواشی که همیشه در تعقیب او هست را کنار بگذاریم.

شما کدام‌یک از این فیلم‌ها را بیشتر دوست دارید؟ آیا دیدگاه متفاوتی درباره این رتبه‌بندی دارید؟ دیدگاه‌تان را با کاربران مجله بازار به اشتراک بگذارید.

امسال بازی خوب چی داریم؟ میزگیم با نیما نوترون