وسترن برای بسیاری به عنوان ژانری تاریخ مصرف گذشته به شمار می‌رود. این دیدگاه هم قابل توجیه است و هم صادقانه بگویم، کاملاً اشتباه است. البته که جذابیت فیلم‌های وسترن در اوایل قرن بیستم بسیار بیشتر بود و طبیعتاً تغییر سلیقه‌ها و تحولات فرهنگی باعث کاهش علاقه به این ژانر شد، اما به طور کامل کنار گذاشته نشد. در سال‌های اخیر، شاهد وسترن‌های مهمی از کارگردانانی مانند کوئنتین تارانتینو (جانگوی از بند رها شده، هشت نفرت‌انگیز) و مارتین اسکورسیزی (قاتلان ماه گل) بوده‌ایم که بر فضای فرهنگی تسلط پیدا کرده‌اند. از بین تمام ژانرهای آمریکایی، وسترن‌ها بیشترین تاثیر را بر سینمای جهان داشته‌اند و بر فیلمسازانی از آکیرا کوروساوا تا سرجیو لئونه تأثیر گذاشته‌اند. در این مقاله به معرفی بهترین فیلم‌های وسترن طول تاریخ خواهیم پرداخت.

۱۵. جوبال (۱۹۵۶)

دلمر دیوز در هالیوود اعتبار زیادی به دست آورد ولی خودش و فیلم‌هایش در بین مخاطبان ایرانی خیلی شناخته‌شده نیست. او مخصوصا با شاهکارهای سینمایی مانند «گذرگاه تاریک» و «خانه سرخ» در ژانر نوآر درخشید. اما بیشتر به خاطر کارش در عرصه وسترن شناخته می‌شود و بسیاری معتقدند که «Jubal» بهترین اثر او بوده‌است.

این داستان ملودراماتیک، اتللو اثر شکسپیر را در غرب آمریکا بازآفرینی می‌کند. جایی که ظهور یک کارگر مزرعه، حسادت و خیانت را به وجود می‌آورد. این فیلم با بازی درخشان گلن فورد (که تجربه‌ی پرباری در وسترن‌ها داشت، از جمله «۳:۱۰ به یوما»، «گاوچران» و «مردان خشن») در نقش اول، و همچنین اجراهای عالی شخصیت‌های دیگر توسط ارنست بورگناین و راد استایگر، با شخصیت‌پردازی عالی و تنش ملودراماتیک شدید در طول فیلم، شکوفا می‌شود.

تعامل بین شرف، حسادت و رستگاری، روایتی را خلق می‌کند که علی‌رغم داستان کوچک و محدودش، فیلم را بالاتر از همتایان ژانری‌اش قرار می‌دهد.

۱۴. غول (۱۹۵۶)

به طور معمول، یک وسترن معمولی داستانی کوچک و سرراست را روایت می‌کند. یک یا دو لوکیشن اصلی همراه با گروهی کوچک از شخصیت‌ها وجود دارند که تنها چند روز با آن‌ها سپری می‌کنیم. این همان چیزی است که «Giant» را متمایز می‌کند. حماسه‌ای عظیم که سفر پرآشوب یک خانواده‌ی دامدار در تگزاس را طی چند دهه به تصویر می‌کشد. این اثر به تحلیل مضامین ثروت، قدرت و تنش‌های نژادی می‌پردازد که در قالب روایت حماسی، بسیار متفاوت از یک وسترن معمولی به نظر می‌رسد.

این فیلم به کارگردانی جرج استیونز (که علاوه بر وسترن مشهور «شین»، کارگردانی آثار کلاسیک دیگری مانند «جایزه زیر آفتاب» و «رقص زمان» را نیز برعهده داشته است) و با بازی الیزابت تیلور، راک هادسون (ستاره‌ی بسیاری از وسترن‌ها) و جیمز دین، تابلویی بزرگ از زندگی آمریکایی است که از نظر وسعت جاه‌طلبانه، اجراهای شایسته‌ی جایزه و نقد اجتماعی ماندگارش، با هیچ وسترن دیگری قابل مقایسه نیست. «غول» با مدت زمان ۳ ساعت و ۲۱ دقیقه، نیازمند صبوری زیادی برای تماشا است. اما اگر بدانید که قرار است یکی از بهترین فیلم‌های وسترن تاریخ را ببینید متوجه می‌شوید که ارزشش را دارد.

۱۳. قرارگاه کومانچی (۱۹۶۰)

در میان تمام فیلم‌های وسترن ساخته‌شده در دوران اوج این ژانر در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در هالیوود، هیچ‌کدام بالاتر از آثار ساخته‌شده توسط کارگردان باد تیکر قرار نمی‌گیرند. چندین مورد از فیلم‌هایی که او ساخته است، بخشی از مجموعه‌ای به نام «Ranown Cycle» هستند که نام آن را از بازیگر راندولف اسکات (که در فیلم‌های این مجموعه بازی کرده است) گرفته‌اند. برای ساخت این فیلم‌ها، تیکر با فیلمنامه‌نویسانی مثل برت کنراد و چارلز لانگ همکاری کرد تا آثار کلاسیکی مانند «Buchanan Rides Alone»، «The Tall T»، «Decision at Sundown» و البته «Comanche Station» را بسازد.

در این داستان عمیقاً فلسفی، یک کابوی ماموریت دارد تا به تنهایی برای نجات یک زن از دست اسارت کومانچی‌ها به سفری برود. سفری که در ادامه به یک روایت خیانت‌آمیز و به ظاهر غیرقابل‌پیروزی برای بقا و شرف تبدیل می‌شود. این فیلم با بازی اسکات، نانسی گیتس و کلود ایکینز، یک شاهکار در روایت‌گری مینیمالیستی است که با حفظ روایتی سفت و در عین حال عمیق، قاب‌بندی‌های مجذوب‌کننده‌ی فیلمبردار چارلز لوتون جونیور و تأکید قوی بر شخصیت‌هایی که تجربیات تلخ انسانی را منعکس می‌کنند، شناخته می‌شود.

۱۲. هشت نفرت‌انگیز (۲۰۱۵)

وقتی به تمام ویژگی‌های برتر وسترن‌های اصیل فکر می‌کنیم، فیلمی از کوئنتینو تارانتینو، «The Hateful Eight»، یکی از بهترین فیلم‌های وسترن است. این اثر یک ادای احترام به وسترن‌های کلاسیک محسوب می‌شود. فیلم روایت هشت غریبه را در یک کلبه‌ی وایومینگ پس از جنگ داخلی، در طی یک کولاک گرد هم می‌آورد که منجر به تعلیق فراوان و چند رویارویی خشونت‌آمیز می‌شود. هشت نفرت‌انگیز با بازی گروهی از بازیگران شامل ساموئل ال جکسون، کرت راسل و جنیفر جیسون لی، که تنها اسکارش را به آهنگساز افسانه‌ای انیو موریکونه اهدا کرد، گواهی بر استعداد تارانتینو در دیالوگ‌های تیز و تنش‌های آهسته است.

محیط بسته‌ی فیلم، کارگردان را مجبور می‌کند تا سبک جسور و پر زرق و برق خود را به روش‌های جدید و هیجان‌انگیزی به کار بگیرد و تجربه‌ای خلق کند که در هیچ وسترن دیگری در ۲۰ سال گذشته تکرار نشده است.

۱۱. رقصنده با گرگ‌ها (۱۹۹۰)

کوین کاستنر با مجموعه‌ی فیلم‌های «افق» (Horizon) که پروژه‌ای بلندپروازانه‌ و چهار قسمتی است و به کاوش در گسترش غرب آمریکا در دوران پیش و پس از جنگ داخلی می‌پردازد، سر و صدای زیادی به پا کرده است. با این حال، کاستنر مدت‌ها پیش از «افق» هم در وسترن‌ها (از «سیلورادو» تا «اجازه بده برود») بازی کرده بود و هم کارگردانی آن‌ها را برعهده داشت. اما بی‌شک مشهورترین وسترن او، که هم کارگردانی‌اش را برعهده داشت و هم در آن بازی کرد، «Dances With Wolves» برنده‌ی جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم بود.

این فیلم برجسته، داستان ستوان ارتش اتحادیه‌ای را روایت می‌کند که رابطه‌ی عمیقی با یک قبیله‌ی لاکوتا برقرار می‌کند، روش زندگی آن‌ها را می‌آموزد و به مبارزه‌ی آن‌ها برای بقا می‌پیوندد. این فیلم که کاستنر برای آن جایزه‌ی اسکار بهترین کارگردانی را دریافت کرد، به خاطر نماهای زیبای خود از چشم‌انداز آمریکا و روایت صادقانه و صمیمانه‌اش که هرگز تصنعی یا دور از ذهن به نظر نمی‌رسد، مورد تحسین است. به تصویر کشیدن زندگی سرخپوستان آمریکایی و نقد آن در فیلم، دیدگاهی انسانی ارائه می‌دهد که نه تنها در وسترن‌های مدرن، بلکه در کل دوران وسترن نادر است.

۱۰. تفنگدار (۱۹۵۰)

معمولاً دو نوع وسترن وجود دارد: وسترن‌هایی که در دشت‌های باز اتفاق می‌افتند و وسترن‌هایی که در آن‌ها شخصیت اصلی سوار بر اسب وارد شهری می‌شود و باید با سیاست‌های آن‌جا کنار بیاید. در دسته‌ی دوم، شاید هیچ فیلمی به اندازه‌ی «The Gunfighter» جلوتر از زمان خود نبوده است. فیلمی که چندین داستان و سیر تحول شخصیت را در طول یک روز سرنوشت‌ساز و به شدت پرچالش به طور همزمان روایت می‌کند.

این اثر کلاسیک از هنری کینگ،  زندگی یک یاغی پا به سن گذاشته را روایت می‌کند که به دنبال رستگاری است. در حالی که توسط تفنگداران جوان‌تر مشتاق به شهرت شکار می‌شود. «تفنگدار» با بازیگری گریگوری پک (که در فیلم «شجاعان» ساخته‌ی کینگ نیز بازی کرده است)، از فیلمنامه‌ای درجه یک که به زیبایی پیش می‌رود و اجرایی به یادماندنی از بازیگر نقش اول بهره می‌برد. تصویر دلسوزانه‌ی فیلم از مردی خطاکار که سعی دارد زندگی‌اش را درست کند، در کنار کاوش آن در گذر بی‌امان زمان، نگاهی تأثیرگذار و ژرف به شخصیت‌های معمولیِ ژانر وسترن ارائه می‌دهد.

۹. شجاعت واقعی (۱۹۶۹)

از بین تمام بازیگران هالیوود که می‌توانستند بازسازی «True Grit» را انجام دهند، جف بریجز قطعاً بهترین انتخاب بود. او ترکیبی عالی از جسارت خشن و درون‌نگری حساس را به شخصیت افسانه‌ای «روستر کاگبرن» بخشید. نقشی که در ابتدا توسط بزرگترین ستاره وسترن، جان وین، تعریف شده بود. هر چقدر هم که بازسازی را دوست داشته باشم، اما به پای اثر اصلی نمی‌رسد.

«شجاعت واقعی» داستان دختری جوان را دنبال می‌کند که کلانتر پیری از ایالت متحده را برای انتقام قتل پدرش استخدام می‌کند. این فیلم به کارگردانی هنری هاتاوی و با بازی جان وین (که بازی در نقش «روستر کاگبرن» برای او جایزه‌ی اسکار را به ارمغان آورد) و کیم داربی، به خاطر داستان جاودانه و جذاب و شخصیت‌های دوست‌داشتنی و فراموش‌نشدنی‌اش مورد تحسین قرار گرفته است. کلانتر سرسخت اما دوست‌داشتنی وین، طنز و احساس را به فیلم می‌آورد. در حالی که ترکیب ماجراجویی، عدالت و رشد شخصی در روایت، این فیلم را به یکی از بهترین فیلم‌های وسترن تبدیل می‌کند.

۸. جانی گیتار (۱۹۵۴)

نیکلاس ری چندان به خاطر فیلم‌های وسترنش شناخته نمی‌شود. زیرا او بیشتر به خاطر داستان‌هایش درباره‌ی طغیان جوانان و فیلم‌های نوآر شهرت دارد. اما او یک اثر مشهور به این مجموعه اضافه کرد که نه تنها روایت وسترن معمولی را به اوج‌های دراماتیک جدیدی رساند، بلکه یک کاراکتر زن رهبر قوی و نادر را خلق کرد.

«Johnny Guitar» خروج جسورانه‌ای از وسترن متعارف است و بر محوریت وین، صاحبِ یک سالن در شهر دورافتاده‌ی بیابانی است که با خصومت مردم محلی و انتقام‌جوییِ اما اسمال روبرو می‌شود. ورود جانی گیتار، اسلحه‌کش و معشوقه‌ی سابق وین، تنش‌های پنهان را شعله‌ور می‌کند و به رویارویی خشونت‌آمیزی منجر می‌شود. این فیلم با بازی درخشان جوآن کراوفورد (که بیشتر به خاطر نقش‌های دراماتیک برنده‌ی جایزه‌اش در فیلم‌هایی مانند «میلدرد پیرس» شناخته می‌شود) و استرلینگ هایدن گواهی بر روایتگری جسورانه و غیرمتعارفی است که ژانر را به سوی گسترش آثارش سوق داد.

۷. درخت اعدام (۱۹۵۹)

پیش‌تر در مورد دلمر دیوز صحبت کردیم که فیلم‌های وسترن کلاسیکی مانند «قطار ۳:۱۰ به یوما» و «جوبال» را به ما هدیه داد. اما هنوز به یکی از ستارگان تردیدناپذیر این ژانر اشاره نکرده‌ایم: گری کوپر. و این دو نفر برای ساختن یکی از دست‌کم‌گرفته‌شده‌ترین وسترن‌های تاریخ با هم همکاری کردند.

«The Hanging Tree» بر محوریت یک پزشک مرزنشین با گذشته‌ای مرموز است که با زندگی یک جامعه‌ از افراد معدن‌کار، به‌ویژه زنی که پس از سرقت از یک کالسکه‌ی مسافربری رها شده است، درگیر می‌شود. این فیلم با بازی گری کوپر، ماریا شل و کارل مالدن، به خاطر کاوش روان‌شناختی عمیق در سیاست‌های شهرهای کوچک و همچنین بازیگران متعدد با شخصیت‌های پیچیده شناخته می‌شود.

تصویربرداری تأثیرگذار کوپر از پزشک مرموز، لایه‌هایی از رمز و راز و ابهام اخلاقی را به فیلم می‌افزاید و لمسی از غم را به ژانری می‌آورد که دائماً در تلاش است تصویری مردانه از خود به نمایش بگذارد. آخرین نمای «درخت اعدام» اوجی کامل برای کاوش فیلم درباره‌ی گناه و بخشش خود است.

۶. واکر (۱۹۸۷)

«Walker» نه یک برداشت سنتی از وسترن است و نه به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های وسترن شناخته می‌شود. اما به دلیل یک نکته مهم لایق قرار گرفتن در این لیست است. وقتی صحبت از وسترن‌های اسیدی (Acid Western) می‌شود که مرزهای این ژانر را جابه‌جا می‌کنند، هیچ فیلمی بهتر از واکر وجود ندارد.

این فیلم، یک وسترن زندگینامه‌ای است که به شرح ماجراهای ویلیام واکر، یک مزدور آمریکایی که در اواسط قرن نوزدهم برای مدت کوتاهی بر نیکاراگوئه حکومت کرد، می‌پردازد. این فیلم به کارگردانی الکس کاکس و با بازی اد هریس (که قبل از این فیلم هرگز در وسترن بازی نکرده بود) است. اثری که رویدادهای تاریخی را با نقد سیاسی معاصر از طریق لحن طنز آمیز و عناصر ناهمگون زمانی‌اش درآمیخته است. عملکرد درخشان هریس و کارگردانی جسورانه‌ی کاکس، تجربه‌ای تحریک‌آمیز و آشکارا خوش‌ساخت ایجاد می‌کند که امپریالیسم و ماجراجویی آمریکایی را نقد می‌کند. 

۵. مک‌کیب و خانم میلر (۱۹۷۱)

اگر در سال ۱۹۷۱ زنده بودیم، حتماً وقتی می‌فهمیدیم کارگردان بی‌نظیر رابرت آلتمن در حال ساخت یک وسترن با بازی وارن بیتی و جولی کریستی است، دیوانه می‌شدیم! ریتم کند، دیالوگ‌های متقاطع، نگاه طنزآلود به ارزش‌های آمریکایی – این‌ها همه از ویژگی‌های ثابت سینمای آلتمن هستند و همگی در «McCabe & Mrs. Miller» مشهودند. این فیلم محصول سال ۱۹۷۱ به احتمال زیاد منحصر به فردترین برداشت از وسترن کلاسیک در این لیست است. داستانی تجدیدنظرطلبانه که یک قمارباز و یک فاحشه را دنبال می‌کند. دو فردی که برای اداره یک فاحشه‌خانه در یک شهر معدنی کوچک نیروهای خود را متحد می‌کنند. اما با تهدیدهای شرکت‌های بزرگ‌تر به دلیل به خطر افتادن منافعشان روبرو می‌شوند.

این فیلم مدت‌هاست به خاطر فیلمبرداری خاص و دیالوگ‌های بداهه آلتمَن، و همچنین موسیقی متن تاثیرگذار لئونارد کوهن، از جانب منتقدان تحسین می‌شود. بازسازی کلیشه‌های وسترن توسط کارگردان، همراه با لحن مالیخولیایی و شخصیت‌پردازی‌های غنی فیلم، تصویری خشن و واقعی از زندگی در مرزهای آمریکا ارائه می‌دهد.

۴. مردی از غرب (۱۹۵۸)

این اثر کلاسیک، داستان یاغی‌ای اصلاح‌شده را روایت می‌کند که  در شهری دور افتاده به همراه گروه سابقش گیر می‌افتد و مجبور به رویارویی با گذشته‌ی خشونت‌بار خود می‌شود. «Man of the West» با بازی گری کوپر، فوق ستاره‌ی این ژانر که در وسترن‌هایی مانند «طبل‌های دور» و «باغ شیطان» نیز ایفای نقش کرده است، به خاطر روایت روان‌شناختی و تصاویر خیره‌کننده‌اش شناخته می‌شود.

تصویربرداری کوپر از موضوع ضدقهرمان عذاب‌کشیده، عمق بیشتری به روایت آشنای وسترن می‌بخشد. در حالی که کارگردانی استادانه‌ی مان دائماً بر پیچیدگی‌های اخلاقی و واقعیات تلخ زندگی در مرزها تأکید می‌کند. این فیلم نمایشگر تمام قابلیت‌های ژانر وسترن است و به همین دلیل حق دارد که در لیست بهترین فیلم‌های وسترن طول تاریخ قرار بگیرد.

۳. نابخشوده (۱۹۹۲)

باورکردنی نیست که تا اینجا در این لیست به هیچ یک از فیلم‌های کلینت ایستوود اشاره نکرده‌ایم. اما با این مورد و مورد بعدی، همه چیز عوض می‌شود. اول از همه، با بهترین فیلمی که ایستوود کارگردانی کرده است شروع می‌کنیم: «Unforgiven».

این فیلم که در سال ۱۹۹۲ منتشر شد، داستان یک اسلحه‌کش بازنشسته را روایت می‌کند. شخصیتی که برای انتقام از بی‌عدالتی، آخرین کار خود را قبول می‌کند. در حالی که با گذشته‌ی خشونت‌بار و پیامدهای اخلاقی اعمالش دست و پنجه نرم می‌کند. نابخشوده به کارگردانی و بازی کلینت ایستوود (که در آن سال برای هر دو بخش بهترین کارگردانی و بهترین فیلم برنده‌ی اسکار شد) و با هنرمندی بازیگرانی همچون جین هکمن، مورگان فریمن و ریچارد هریس، به خاطر واقع‌گرایی خشن، شخصیت‌های جذاب و در عین حال دردسرساز و همچنین تجدید نظر درباره‌ی افسانه‌های وسترن، مورد تحسین است.

تصویر ایستوود از یاغی پا به سن گذاشته و اجرای برنده‌ی اسکار جین هکمن در نقش کلانتر بی‌رحم، تنش منحصربه‌فردی را برای کلیشه‌ی «گاوچران پیر» که در بسیاری از وسترن‌ها فراگیر است، ایجاد می‌کند. «Unforgiven» تأثیر عمیقی بر این ژانر گذاشت، زیرا مفاهیم سنتی قهرمانی و عدالتی را به چالش کشید که مدت‌ها جزء اصلی حرفه‌ی ایستوود بوده‌اند. این فیلم همچنان تماشایی و جذاب باقی مانده است و با گذشت زمان ارزش آن بیشتر می‌شود.

۲. خوب، بد، زشت (۱۹۶۶)

بله، کلینت ایستوود دوباره بازمی‌گردد. این بار در فیلمی که بسیاری آن را به طور قطع به عنوان اولین گزینه در لیست بهترین فیلم‌های وسترن طول تاریخ می‌شناسند. «The Good, the Bad and the Ugly» نماینده‌ی تمام ویژگی‌هایی است که وسترن‌های اسپاگتی قادر به نمایش آن بودند.

این فیلم از سرشناس‌ترین چهره‌ی وسترن‌های اسپاگتی، سرجیو لئونه، داستان سه اسلحه‌کش را روایت می‌کند. افرادی که در جریان آشوب‌های جنگ داخلی آمریکا برای یافتن گنجی که پنهان شده است با هم رقابت می‌کنند. این فیلم با بازی لی وان کلیف و ایلای والاک در کنار ایستوود برای تکمیل سه نقش اصلی پررمز و راز، به خاطر عظمت حماسی‌اش، موسیقی متن نمادین انیو موریکونه و فیلمبرداری خلاقانه‌ی فیلمبردار افسانه‌ای، تونينو دلی‌کلی، مشهور است. کارگردانی فوق‌العاده‌ی لئونه این فیلم را به عنوان سنگ بنای ژانر وسترن تثبیت کرد.

۱. تنها بتاز (۱۹۵۹)

هر چقدر هم که عاشق وسترن باشیم، نمی‌توانیم انکار کنیم که همیشه به دنبال فیلمی هستیم که به خوبی «Ride Lonesome» باشد. عمق مبارزات شخصیت‌ها و سنگینی مصیبت‌هایشان، کارآمدی روایت داستان، پیمایش بی‌وقفه و زیبای غرب پهناور، تماشای چنین داستان ساده‌ای که چنین زیبایی عمیق و درکی از مفهوم انسان بودن را استخراج می‌کند، حیرت‌انگیز است.

«تنها بتاز» داستان شکارچی جایزه‌بگیری را روایت می‌کند که یک یاغی را دستگیر می‌کند، اما توسط گروه یاغی و گذشته‌ی خودش تسخیر می‌شود. این فیلم به کارگردانی باد بتیکر و با بازی راندولف اسکات (بزرگترین ستاره‌ی وسترن) به خاطر کاوش ظریف و عمیق در تم‌های کلیشه‌ای این ژانر، به رتبه اول لیست بهترین فیلم‌های وسترن طول تاریخ تبدیل شده است. این‌که چگونه در دنیایی که دائماً در حال تغییر و گسترش است، معنا و تطهیر پیدا می‌کنیم. چگونه با چشم‌انداز بی حد و مرز و ترسناک آمریکا درگیر می‌شویم. چگونه علی‌رغم احساس غالب سرگردانی و انزوا، امید را کشف می‌کنیم و ارتباط برقرار می‌کنیم. «تنها بتاز» نه تنها بازتابی از تجربه‌ی آمریکایی نیست، بلکه بازتابی از تجربه‌ی انسانی است.

وسترن‌ها یکی از ارکان اصلی سینمای آمریکا هستند. زیرا آن‌ها همواره در حال نقد و بررسی این کشور در حال توسعه و گسترش بوده‌اند. این مقاله را با هدف معرفی بهترین فیلم‌های وسترن طول تاریخ نوشته‌ایم. اگر به فیلم وسترنی علاقه دارید که در این مقاله نامی از آن برده نشده است، آن را در کامنت‌ها بنویسید.

منبع: Forbes

ژانر وسترن چیست؟

بسیاری معتقدند که وسترن مادر تمام ژانرها است و سینما از دل این ژانر بازآفرینی شده است. فیلم‌هایی که در زمین‌های بایر می‌گذرد و اغلب آمریکای بعد از پایان جنگ داخلی آمریکا را به تصویر می‌کشد.

ساب‌ژانرهای وسترن کدامند؟

وسترن کلاسیک، اسپاگتی، نئو وسترن و وسترن اسیدی برخی از انواع ساب‌ژانرهای این ژانر اصلی هستند.

بهترین بازی‌های ورزشی با محمدرضا احمدی | میزگیم فوتبالی