از بچگی وقتی اسم انیمیشن به گوش ما می‌خورد یاد برنامه‌های کودک و فیلم‌های انیمیشن بامزه و با پایان‌های دلپذیر می‌افتادیم، شاید به‌خاطر برنامه‌های صدا و سیما یا انتخاب‌های پدر و مادرهایمان بود که این تصور در ذهن ما شکل گرفت. ولی جالب است که بدانیم (اگر تا الان نمی‌دانستید) که انیمیشن‌هایی وجود دارد که نه تنها بزرگ‌ترها هم می‌توانند ببینند بلکه برای بچه‌ها حتی نامناسب است. چرا؟ به دلیل دارک بودن محتوای این انیمیشن‌ها! در این لیست قصد داریم ۱۰ انیمیشن تاریک که حتما باید ببینید را به شما معرفی کنیم.

The Nightmare Before Christmas

یکی از اولین فیلم‌های تیم برتون، فیلمساز معروف و دوست‌داشتنی آمریکایی که بچه‌ها عاشق فیلم «چارلی و کارخانه شکلات سازی»اش هستند. «کابوس پیش از کریسمس» یک استاپ موشن چشم‌نواز محصول ۱۹۹۳ است. این فیلم دوبار در آمریکا به روی پرده‌های سینما رفته و هر دوبار اینقدر به ترسناک و دارک بودن بودن فیلم اعتراض شد که حضور والدین همراه با بچه‌ها اجباری شد.

داستان از این قرار است که «جک» پادشاه کدوتنبل‌های ترسناک است، جک که در شب هالووین خسته می‌شود و همه‌چیز برایش یکنواخت پیش می‌رود تصمیم می‌گیرد کارهای وحشتناکی انجام بدهد. شاید این فیلم برای بچه‌ای که با فرهنگ آمریکایی و کریسمس و بابانوئل و کدوتنبل‌های شب هالووین بزرگ شده است خیلی ترسناک‌تر باشد، اما دیدنش تجربه‌ای است که به ما یاداوری کند نباید اجازه دهیم بچه‌های کوچک انیمیشن‌ تاریک را به تنهایی تماشا کنند.

All Dogs Go to Heaven

بگذارید برایتان بگویم که شما در ابتدا با یک داستان دوست‌داشتنی درمورد چندتا سگ بامزه طرف هستید، ولی خب مثل هرچیز دیگری نباید زود قضاوت کنیم. حتی همه‌جا ژانر این فیلم را «کمدی-درام» گفته‌اند، البته خیلی هم شاید بی‌راه نباید، صحنه‌هایی از فیلم کمدی است و می‌خنداند و صحنه‌های از فیلم اشک ما را درمی‌آورد. اما، پس چرا ما فیلم «همه‌ی سگ‌ها به بهشت می‌روند» را یکی از ۱۰ انیمیشن تاریک آورده‌ایم؟ چون فیلم پر است از صحنه‌های قتل، نوشیدن نوشیدنی‌های الکلی، درگیری با شیاطین و ارواح و چیزهای از این جنس که بیشتر برای مخاطب بزرگسال مناسب است.

فیلم اساسا داستان دسته‌ای از سگ‌های جنایتکار را دنبال می‌کند که زیر پوست شهر درحال جنایت هستند، متاسفانه دیدن این فیلم چیزی نیست که شما را دلگرم کند، آخه چه کسی پیدا می‌شود با مرگ یک دختربچه، جنگ سگ‌ها و کشت و کشتار، آتش و خرابی احساس آرامش بهش دست بدهد؟

Grave Of The Fireflies

هر فیلمی که محوریت اصلی‌اش جنگ باشد، نمی‌تواند چیز گل و بلبلی از آب دربیاید، «مدفن کرم‌های شب‌تاب» یا “Grave of the fireflies” یک انیمه ژاپنی است که ما را به روزهای ژاپن در ایام پایانی جنگ جهانی دوم می‌برد. بساری از منتفدان و بینندگان معتقدند این انیمه غم‌انگیزترین و دلخراش‌ترین انیمیشن تاریخ سینماست.

هرچه فیلم درمورد مردم جنگ‌زده دیده‌اید فراموش کنید، آن فیلم‌ها درمورد آدم بزرگ‌هاست، آدم بزرگ‌هایی که هنگام فاجعه‌ی جنگ با معضلات بزرگ و دلخراشی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما فیلم «مدفن کرم‌های شب‌تاب» درمورد دو خواهر و برادر نوجوان است که تلاش می‌کنند در آن شرایط سخت جنگ و ویرانی بدون پدر و مادر خود زنده بمانند. احتمال کمی وجود دارد که بعد از دیدن این فیلم بخواهید دوباره آن را تماشا کنید، اگرچه زمان فیلم «مدفن کرم‌های شب‌تاب» کلا یک ساعت است،یک ساعت انیمیشن تاریک و زیبا.

When the Wind Blows

همانطور که «مدفن‌ کرم‌های شب‌تاب» درمورد فجایع و اتفاقات بمب اتم در جنگ جهانی دوم در ژاپن است، فیلم وقتی که باد می‌وزد هم داستان جنگ جهانی را روایت می‌کند اما برعکس مدفن کرم‌های شب‌تاب، این یکی بر اساس داستانی کاملا تخیلی است. داستان از این قرار است که اواسط دهه ۱۹۸۰ میلادی، اتحاد جماهیر شوروی یک بمب اتم روی انگلستان می‌اندازد. حالا پیرمرد داستان قصد زنده ماندن در این شرایط دارد. یک انیمیشن تاریک و تلخ.

این فیلم به همان اندازه که انتظارش را داریم از نظر عاطفی تاثیرگذار است و روحمان را نوازش می‌کند، اما شاید بهترین انتخاب برای بچه‌ها نباشد چون سرشار از اتفاق‌های تاریک و غم‌انگیز است، اگرچه تم امید دارد و انسان‌ها را به امیدواری دعوت می‌کند ولی فیلمی است که حتی فکر کردن به آن می‌تواند اشک شما را دربیاورد.

Bambi

بامبی برای سال ۱۹۴۲ است، یعنی از شاید پدران و پدربزرگان ما هم سن بیشتری دارد، با این حال «بامبی» یک شاهکار هنری است، چهارمین انیمیشن والت دیزنی بزرگ بر پایه‌ی کتابی به همین اسم. انستیتو فیلم آمریکا «بامبی» را یکی از ده انیمیشن برتر تاریخ سینما معرفی کرده.

خیلی از آثار اولیه دیزنی دارای جنبه‌های تاریک هستند و «بامبی» برجسته‌ترین آن‌هاست. داستان درمورد گوزن مادری است که بامبی را به دنیا می‌آورد، رابطه‌ی بسیار زیبا و صمیمی و دلنشین این مادر و بچه آدم را به وجد می‌آورد، مادر در همه صحنه‌ها با مهر و محبت درحال آموزش مهارت‌های زمدگی به «بامبی» است که چگونه مثل پدرش پادشاه شود و از خطرات جنگل دور بماند. همه‌ی ما با دیدن این فیلم عاشق بامبی بامزه می‌شویم و برای مادر زیبای بامبی احترام زیادی قائل هستیم و دوستش داریم، اما همانطور که موسیقی انیمیشن بامبی که نامزد اسکار هم شد یک صدای فراموش‌نشدنی است، مرگ دلخراش مادر بامبی یک اتفاق تراژیک است که تا ابد در ذهن بیننده باقی می‌ماند.

این اثر کلاسیک خالی از لحظات خوب نیست و مثلا دوستی بامبی و خرگوشی به اسم تومپر از شیرینی‌های ماجراست، ولی بعد از مرگ مادر، همه‌چیز در فضای سنگین فیلم گرفتار است.

The Last Unicorn

آخرین تک‌شاخ انیمیشنی سرشار از اندوه است. نمونه‌ی بارز یک انمیشن تاریک. با اینکه یونیکورن‌ها خیلی مناسب جهان کودکی و رنگارنگ و بامزه و رویایی بچه‌ها هستند، ولی اتفاقا «آخرین تک‌شاخ» می‌آید و به ما درس زندگی می‌دهد، درسی که گران تمام می‌شود، به ما می‌گوید قرارنیست به تمام رویاها و خواسته‌ها برسیم، اگر می‌خواهید رویایتان را دنبال کنید باید بدانید که قرار است چیزهای زیادی را فدا کنید و پایش بایستید! چیزهایی که هرگز قرار نیست برگردند.

این پیام تاریک در کنار صحنه‌های زیبایی خلق شده که حتما باید تماشایش کنیم، داستان از این قرار است که یک اسب تک‌شاخ در جستجوی هم‌نوعان خودش می‌رود و با یک قلمروی عحیب و غریب مواجه می‌شود، خلاقیت سازندگان واقعا ستودنی است ولی نویسنده‌ی آن احتمالا خیلی انسان امیدوار به زندگی‌ای نبوده و همین باعث شده تا ما “The last Unicorn” ‌را در لیست دارک‌ترین انیمیشن‌ها قراردهیم.

The secret of NIMH

«دان بلاث» به ساختن انیمیشن‌ تاریک شهرت دارد، یعنی اگر خواستید خارج از این لیست انیمیشن‌های دارک را دنبال کنید، سری به آثار موفق دان بلاث بزنید. راز نیمح یا “The secret of NIMH” که برای آن‌که «راز نمیه» خوانده نشود به شکل «راز نیمح» می‌نویسمش یکی از همین انیمیشن‌‌های دارک دان بلاث است.

داستان از این قرار است که یک ماده موش صحرایی بیوه، راز عجیبی را کشف می‌کند، او می‌فهمد یک آزمایشگاهی وجود دارد که موش‌ها را به‌ بهانه‌ی آزمایش‌های علمی اذیت می‌کنند و حتی می‌کشند. نه تنها مضمون فیلم غم‌انگیز است بلکه فیلم صحنه‌هایی دارد که ما را به فکر فرو می‌برد تا جنبه‌های اخلاقی این آزمایشات را هم یکبار دیگر در ذهن مرور کنیم. برای انیمیشن راز نیمح فرقی نمی‌کند یک کودک خردسال جلویش نشسته یا یک خانم بالغ، این فیلم می‌تواند قلب هرکسی را به بیازارد.

Waltz with Bashir

یک اثر سینمایی شاهکار، هیچ مصاحبه‌ای از «آری فولمن» پیدا نکردم تا توضیخ داده باشد چرا تصمیم گرفته این فیلم را یک انیمیشن کند، اما هر دلیلی که داشته او یک شاهکار خلق کرده اگرچه می‌توانست با فیلم سینمایی کردن این داستان توجه‌های بیشتری از جهانیان را به خودش جلب کند. این انمیشین تاریک مشخصا از دلی دردمند بیرون آمده، فیلم «والتز با بشیر» یک داستان بر پایه‌ی خاطرات خود کارگردان از تجربیات دوران سربازی‌اش در جنگ لبنان است. یک آیینه‌ای که اتفاقات جنگ را بازتاب داده.

انیمیشن تاریک و تلخ «والتز با بشیر» از همان دوران اولین اکران‌های عمومی‌اش در جشنواره کن سر و صدای زیادی داشت و نقدهای مثبت زیادی دریافت کرد، بعد از آن برنده‌ی جایزه‌ی گلدن گلوب و نامزد جایزه‌ی اسکار شد. این فیلم را در دسته‌ی نمیه‌مستند – نمیه‌داستانی طبقه بندی می‌کنند، حالت مستندگونه‌ی آن به ما مخاطبان حس همذات‌پنداری با سربازان و تنفر از جنگ می‌دهد و مشاهده‌ی مرگ انسانیت در این فیلم، از ما آدم دیگری می‌سازد که از یک انیمیشن کمتر توقع داریم.

Barefoot Gen

باز هم یک فیلم درمورد جنگ جهانی، درمورد بمب اتم و درمورد ژاپن. قابل تصور است که چرا ژاپنی‌ها این‌قدر در آثار هنری خود از نقاشی گرفته تا انیمیشن و رمان و فیلم سینمایی به این مسئله پرداخته‌اند، لحظه‌های جنگ جهانی و انفجار بمب اتم غیر قابل توصیف است، ژاپنی‌ها بر این باورند هرگز نباید فراموش شود که بشر همچین جنایتی کرده. انیمیشن «جن پابرهنه» دقیقا همین هدف را دنبال کرده. یک فیلم تلخ، از فاجعه‌ی هیروشیما. اگر هولناک‌ترین فیلم درمورد هیروشیما نباشد قطعا یکی از آن‌هاست، چون حتی بهترین و گران‌ترین فیلم‌های اروپایی و آمریکایی توان رقابت با «جن پابرهنه» این انیمیشن تاریک را ندارند.

کیجی ناکازاوا بر اساس تجربیات شخصی خود از برخورد بمب‌های اتم در هیروشیما مانگاهایی خلق می‌کند که همان‌ها تبدیل به انیمه‌ی «جن پابرهنه» می‌شود. البته این جن ربطی به جن و پری ندارد، یک اسم ژاپنی است (Gen). داستان پسربچه‌ای به اسم جن، که همراه با خانواده‌اش در هیروشیما زندگی می‌کند. هشدار: این انیمیشن ممکن است برایتان خیلی تلخ باشد.

آخرین جزئیات درمورد انیمه‌ی میاکازاکی

The Plague Dogs

همین اول بگویم اگر حامی حقوق حیوانات هستید یا سگ‌ها برایتان زیادی عزیز هستند، یا این فیلم را نبینید یا آماده‌ی تماشای صحنه‌ی دلخراش و تلخی که برای سگ‌ها می‌افتد باشید.

دو توله‌سگ که در یک مرکز تحقیقاتی گرفتار هستند و مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند، دست به فرار می‌زنند. با تمام توانتان دوست دارید این دو توله سگ زیبا بتوانند نجات پیدا کنند و دست آدم‌ها به آن‌ها نرسد، اما آیا این اتفاق می‌افتد؟ بیش از این اسپویل نمی‌کنم.

فیلم از صحنه‌های غم‌انگیزی تشکیل شده که مناسب بچه‌ها و افراد با قلب ضعیف نیست، این انیمیشن تاریک با صداپیشگی «جان هارت» اسطوره‌ای ساخته شده که از جذابیت‌های آن است.