زمان خیلی زود می‌گذرد. باور کردنی نیست. کلش اف کلنز سال ۲۰۱۲ منتشر شد و هنوز بعد از گذشت سال‌ها اسمش را در گوشه و کنار می‌شنویم. جایی که باید دهکده و قبیله خودتان را بسازید. از آن دفاع کنید. به دهکده‌های دیگر حمله کنید. ارتش بسازید. ارتش‌تان را قدرتمند‌تر کنید. ترفندها و تاکتیک‌های جدید پیاده‌سازی کنید و قدرت‌تان را بیشتر و بیشتر کنید. 

در نقد و بررسی کلش اف کلنز سعی داریم از زیر و بم این بازی بگوییم. از انتشار، تا اوج گرفتن‌ها و سقوط کردن‌ها. از گیم‌پلی، عناصر بازی و هر چیزی که نیاز دارید در مورد این بازی بدانید. نکات مثبت و منفی و نظرات گیمرها را هم در مورد Clash of Clans خواهید خواند. 

سازنده کلش آف کلنز کیست؟

سوپرسل (Supercell) شاید مرموزترین کمپانی سازنده بازی‌های ویدیویی باشد. یک تیم کوچک که در یک اتاق کوچک شروع به کار کردند. تا قبل از سال ۲۰۱۰ روی چندین بازی مختلف برای پلتفرم‌های مختلف کار کردند ولی هیچوقت آن‌ها را منتشر نکردند.در سال ۲۰۱۱ بازی Gunshine که برای مرورگرها بود را عرضه کردند ولی هیچوقت به موفقیت خاص و ویژه‌ای نرسید و در سال ۲۰۱۲ هم Hay Day را روانه بازار کردند. اما چند ماه بعد با یک ایده بزرگ به نام Clash of Clans یا جنگ قبیله‌ها جنبشی نوین را در بازی‌های ویدیویی به وجود آوردند. 

همه چیز در هلسینکی فنلاند و در یک اتاق کوچک ۳۰ متری شروع شد. بعد از عرضه کلش اف کلنز ورق برگشت. ابتدا برای iOS عرضه شد و یک سال بعد روی گوشی‌های اندروید هم قابل دسترس بود. و اینجا آن‌ها یک بمب درآمدی را تجربه کردند. با درآمدی که کلش آو کلنز برای سوپرسلی‌ها ساخت ارزش این شرکت در سال ۲۰۱۶ به ۱۰ میلیارد دلار رسید و دیگر چیزی جلودار آن‌ها نبود. 

کمپانی Tencent در سال ۲۰۱۹ سهام کنترلی سوپرسل را خرید و بعد از آن کمتر اسمی از سوپرسل شنیده شد. اما همچنان مغز متفکر اصلی این بازی سوپرسل است و Tencent صرفا یکی از سهامداران عمده آن است. 

سایر بازی‌های Supercell

سوپرسل علاوه بر کلش آف کلنز چند بازی نسبتا محبوب دیگر هم دارد.

• بازی Boom Beach: مشابه کلش اف کلنز با محیطی متفاوت‌تر و ویژگی‌های دیگر

• بازی Hay Day: یک مزرعه می‌سازید و آن را مدیریت می‌کنید.

• کلش رویال: بیشتر روی استراتژی حمله کار می‌کنید. استراتژی حمله می‌چینید و دشمنان‌تان را نابود می‌کنید. 

• براول استارز: بازی فانتزی در سبک بتل رویال

درباره کلش مینی که یکی از بازی‌های دیگر سوپرسل است نیز می‌توانید در این مقاله بیشتر بخوانید.

اما کلش اف کلنز دقیقا چیست؟

یک بازی مولتی‌پلیر استراتژیک رایگان. تنها همین کلمات برای توصیف دقیق این بازی کافی هستند. شما یک بازی کاملا رایگان دارید که می‌توانید استراتژی بچینید و برنده شوید. مالک یک دهکده هستید و قلعه می‌سازید. دیوارها را تقویت می‌کنید. ارتش می‌سازید. کار می‌کنید و ارزش افزوده ایجاد می‌کنید تا پول به دست بیاورید. پول را خرج توسعه دهکده‌تان می‌کنید. سربازان و نیروهای جنگنده جدید اضافه می‌کنید. پول یا ارز رایج داخل بازی را مدیریت می‌کنید و به بهترین نحو از آن استفاده می‌کنید و حالا برای مبارزه با قبایل هم‌سطح خودتان آماده‌اید و در نهایت دهکده کوچک شما به یک امپراطوری بزرگ تبدیل می‌شود.  

خط داستانی و روایت

در نقد و بررسی کلش اف کلنز ابتدا خط داستانی را بررسی می‌کنیم. در این بازی روایت نداریم و تمرکز اصلی روی شروع و ادامه دادن آن است. البته داستان ساده‌ای هم دارد. مالک یک دهکده هستید و می‌خواهید قدرت آن را بالاتر ببرید و راه‌حل این کار هم در دستان شماست. با ساخت دیوارهای دفاعی مستحکم، ساختن و آموزش ارتش، اضافه کردن قهرمان‌ها و المان‌های جادویی و بالا بردن توان جنگی‌تان می‌توانید کم کم قدرت‌تان را بیشتر کنید. 

گیمرهای کلش مشکلی با کم بودن روایت ندارند. یکی از دلایل اصلی، اضافه شدن عنصر کشف به بازی است. اینکه گیمرها خودشان کشف می‌کنند که هر عنصر بازی چه ویژگی‌هایی دارد و چطور از آن استفاده کنند. خیلی وقت‌ها هم سعی و خطا می‌کنند تا اینکه با این المان‌ها آشنایی کامل پیدا می‌کنند. روایت زیاد و بیش از حد برای بازی استراتژیک حتی ممکن است یک نقطه ضعف به حساب بیاید. چون هر کس استراتژی خودش را دارد و اگر سازندگان بازی بخواهند این موارد را توضیح دهند و روایت کنند سمت استراتژیک ماجرا را ضعیف‌تر می‌کنند. 

در جریان بازی چه اتفاقاتی می‌افتد و چه چیزهایی وجود دارد؟

در ادامه نقد و بررسی کلش او کلنز به المان‌ها و عناصر بازی می‌پردازیم که شامل این موارد هستند:

• ساختمان‌ها و تله‌ها
• سکه‌، اکسیر و جم‌ها
• ظهور قبیله‌ها
• بیلدر بیس یا دهکده دوم
• ارتش‌ها

ساختمان‌ها و تله‌ها

حتما اسم تاون هال (Town Hall) به گوش‌تان خورده است. ساختمان مهم و اصلی کلش اف کلنز که با ارتقا آن امکان تقویت سایر ساختمان‌ها و منابع‌تان را خواهید داشت. تاون هال ۱۴ در حال حاضر (سال ۲۰۲۲) بالاترین نسخه‌ای است که می‌توانید داشته باشید. 

ساختمان‌های دیگر نظیر آزمایشگاه‌ها، پادگان‌ها، دیوارهای دفاعی و تله‌های جالب و عجیب‌ غریب سایر مواردی هستند که می‌توانید با خرج ارزهای رایج بازی در دهکده خودتان داشته باشید. دیوارهای دفاعی خارجی دهکده و دیوار هر کدام از ساختمان‌ها هم قابل تقویت هستند تا بتوانید در برابر حملات دوام بیاورید. 

ساختمان‌هایی که در کلش آو کلنز می‌بینیم جزو این ۴ دسته هستند:

• ساختمان دفاعی مانند برج آرچر، دفاع هوایی، خمپاره‌انداز، دیوارها و تله‌های دفاعی و …
• ساختمان‌های منابع مانند: تاون‌هال، معدن طلا، جمع‌کننده اکسیر، خزانه و …
• مراکز ارتش مانند کمپ‌ها، پادگان‌ها، آزمایشگاه و …
• ساختمان‌های متفرقه مانند کوره آهنگری، سفینه یا ایرشیپ، دکوراسیون‌ها و …

ارزهای رایج بازی

منطق پول در کلش اف کلنز در نوع خودش جالب است. شما باید در دهکده خودتان معدن طلا و خزانه داشته باشید تا سکه‌ به دست بیاورید. از این سکه‌ها می‌توانید برای تقویت ساختمان‌ها و دیوارها و دفاع از دهکده استفاده کنید. کلکتور یا جمع‌کننده‌های اکسیر هم برای ذخیره‌سازی اکسیر استفاده می‌شود. از اکسیر برای آموزش و تقویت ارتش استفاده می‌شود و نیروی حمله شما را تقویت می‌کند.

از تاون هال ۷ به بعد ارز جدید اکسیر سیاه اضافه می‌شود که برای ارتش سیاه با طلسم‌های جدید استفاده می‌شود. از تاون‌هال ۸ پادشاه بربری وارد میدان می‌شود و در تاون هال ۹ هم ملکه آرچر وارد می‌شود و تقویت این‌ها هم با ارزها انجام می‌شود. 

جم‌ (Gem) هم ارز رایج دیگری است که برای تقویت دفاعی شدیدتر استفاده می‌شود. مثلا می‌توانید جم خرج کنید و نگهبان دو ساعته برای دهکده‌تان مامور کنید تا مورد حمله قرار نگیرید. یا آیتم‌های جادویی خریداری کنید. در ابتدای بازی ۵۰۰ جم دارید که در مراحل اولیه ۲۶۰ تا از آن‌ها را خرج می‌کنید و بعد باید این جم‌ها و سایر ارزهای بازی را به گونه‌ای مدیریت کنید که بهترین نتیجه را از آن بگیرید. 

می‌توانید در طول بازی، پول واقعی هم خرج کنید و ارز بخرید. در نتیحه می‌توانید زودتر و سریع‌تر ارتش و دیوارهایتان را تقویت کنید و یا عناصر جادویی را خریداری کنید تا حملات‌تان قدرتمندتر شود. به نظر برخی گیمرها این یک نکته منفی برای بازی محسوب می‌شود چرا که کسانی که پول زیادی دارند می‌توانند زودتر رشد کنند در حالی که گیمرهایی که بدون خرج کردن پول بازی می‌کنند عقب می‌مانند. البته این استراتژی درآمدزایی بازی است. این بازی تبلیغات درون‌برنامه‌ای ندارد و درآمدزایی بازی عمدتا با خرید ارزها و المان‌های جادویی است.

ظهور قبیله‌ها

در ورژن‌های اولیه خبری از جنگ قبیله‌ای نبود. یعنی اینکه شما با چند نفر دیگر به جنگ قبیله‌های دیگر بروید امکان‌پذیر نبود. عجیب بود. چون در اسم بازی از کلمه Clan استفاده شده بود. اما سوپرسل صبورتر از این حرف‌ها بود و بعد از فراگیر شدن بازی کلن‌ها را هم وارد جریان بازی کرد. حالا بازیکن‌ها می‌توانند با دوستان‌شان متحد شوند و در برابر قبایل دیگر مبارزه کنند. 

تعداد پیروزی‌ها و شکست‌ها محاسبه می‌شود و در نهایت می‌توانید ببینید که تیم شما برنده شده یا شکست خورده‌اید. محیط چت خصوصی برای هر تیم (یا بهتر است بگوییم کلن) وجود دارد و بازیکن‌ها در محیط‌های دوستانه خودشان تیم آپ می‌کنند و هیجان بازی چندین برابر شده است.

بیلدر بیس یا دهکده دوم

بیلدر بیس (Builder Base) یا دهکده دوم در آپدیت سال ۲۰۱۷ وارد جریان کلش افک کلنز شد. یک دهکده کاملا مجزا که می‌توانید برای نبردهای تقابلی از آن استفاده کنید. یعنی صرفا به دهکده کاربران آنلاین حمله می‌کنید و وقتی آفلاین هستید هیچ حمله‌ای به دهکده دوم شما انجام نمی‌شود و شما هم نمی‌توانید به دهکده دوم کاربران آفلاین حمله کنید. 

مکانیزم‌ها و گیم‌پلی بازی در دهکده دوم یا دهکده تاریک مشابه بازی اصلی است. فقط اینکه منابع آن توسط خود بازی تامین می‌شود و البته محدودیت‌هایی هم نسبت به دهکده قبلی دارید. ارتش‌ها مجددا بازیابی می‌شوند و به دهکده اصلی شما هم آسیبی نمی‌رسد. امکان انتقال ارتش از دهکده اصلی به دهکده دوم و بالعکس هم وجود ندارد. 

این یک تغییر بزرگ در آپدیت کلش آف کلنز بود و باعث شد میزان استفاده و محبوبیت بازی به سرعت رشد کند. چون اتک زدن در این دهکده راحت‌تر بود و نیروهایی که زنده می‌ماندند دوباره به دهکده برمی‌گشتند و چیزی هم از منابع بازیکنان کم نمی‌شد. نبردهای رودررو هم حس مبارزه تن به تن را داشتند و باعث می‌شد اشتیاق بازیکن‌ها به حمله از بیلدر بیس، بیشتر و بیشتر شود. 

ارتش‌ها

یک ارتش کامل با ویژگی‌های مشخص برای حمله و شرکت در جنگ‌های قبیله‌ای در کلش آف کلنز تعریف شده است. ارتش اکسیر و ارتش اکسیر سیاه، سوپر تروپ (Super Troops)، هیرو (Hero) یا قهرمان‌ها، ویزارد (Wizard) یا جادوگرها و تقریبا هر چیزی که برای ساختن یک ارتش قدرتمند نیاز دارید.

ممکن است ارتش بازیکن‌ها در حین یک حمله به طور کلی نابود شوند. البته هیروها زنده می‌مانند و فقط برای بازیابی سلامتی‌شان به زمان نیاز دارند. اما در هر حمله بخشی از ارتش‌ از دست می‌رود و باید در کمپ‌ها و پادگان‌ها همیشه سربازها و بقیه اعضای ارتش را داشته باشید. لول و قدرت ارتش هم رفته رفته بیشتر می‌شود. یعنی علاوه بر تعداد، قدرت آن‌ها هم کم کم افزایش می‌یابد. 

گرافیک خاص و ارتش بزرگ روی صفحه کوچک موبایل

شاید مهم‌ترین جنبه نقد و بررسی بازی کلش اف کلنز، گرافیک آن باشد. گیمرهایی که قبلا روی PC و یا کنسول‌ها، گیم استراتژیک بازی می‌کردند وجود چنین بازی پر جزئیاتی غیرقابل تصور است. همه چیز آنقدر خوب و با نهایت ظرافت و جزئیات بی‌شمار طراحی شده و در دل صفحات کوچک موبایل جای گرفته که تعجب‌برانگیز است. 

کاراکترها دقیقا متناسب با عملکردشان طراحی شده‌اند. المان‌های دهکده، دیوارها، برج‌ها و سازه‌های داخلی ملموس طراحی شده‌اند و حتی صحنه نبرد که جنب و جوش و حرکت بسیار زیادی دارد کاملا منطقی و در نهایت ظرافت طراحی شده است. 

فونت کلش آو کلنز هم مخصوصا این بازی طراحی شده است، نسخه اولیه آن به نام You Blockhead قبلا توسط Comicraft عرضه شده بود اما در همکاری با کلش آف کلنز تغییرات زیادی روی فونت صورت گرفته و احتمالا هر جای دیگری ببینید به سادگی می‌توانید آن را شناسایی کنید. 

زیبایی‌شناسی ویژه‌ای در طراحی المان‌های بازی و مخصوصا ارتش و هیروها وجود دارد. احساسی که شخصیت‌ها دارند در چهره و مدل طراحی بدن آن‌ها کاملا مشهود است. حتی میزان قدرت و نقطه ضعف‌های شخصیت‌ها هم بدون اینکه در مورد آن‌ها مطالعه کنید و یا از قبل اطلاعاتی در مورد آ‌ن‌ها داشته باشید تا حد خوبی قابل درک است. 

پویایی و زنده بودن رنگ‌ها کاملا مسحورکننده است. جزئیاتی که در حین ساخت و ساز استفاده می‌شود به زیبایی هر چه تمام‌تر طراحی شده‌اند. همچنان فراموش نکنید که این بازی برای موبایل طراحی شده است و این هنز طراحان کلش اف کلنز را نشان می‌دهد.

بازی‌های مشابه Clash of Clans یا حتی جایگزین‌ها

کلش اف کلنز با اینکه معروف‌ترین بازی ساخت امپراطوری است اما رقبای زیادی هم دارد که در نوع خودشان جالبند. ویژگی‌های خاص خودشان را دارند و گیمرهایی که از کلش آف کلنز خسته می‌شوند معمولا سراغ بازی‌های مشابه هم می‌روند. احتمالا اسم بعضی از این بازی‌ها را شنیده باشید:

• Boom Beach
• Clash Royale
• Castle Clash
• Clash of Lords
• Dawn of Titans
• Emporea
• Gods of Olympus
• Lord Mobile
• Seigefall
• Stick War: Legacy

اگر به بازی‌های استراتژیک علاقه دارید در کنار کلش اف کلنز می‌توانید به این بازی‌ها هم یک شانس بدهید. دو بازی اول یعنی Boom Beach و Clash Royale هم توسط سوپرسل طراحی و ساخته شده‌اند. 

آمار دانلود و محبوبیت در دوره‌های مختلف

اول چند آمار جالب را با هم بررسی کنیم:

• سوپرسل در سال ۲۰۱۹ آمار ۷۲۲ میلیون دلار درآمد را تجربه کرد. 
• ۴۲ درصد از درآمد سوپرسل مربوط کلش اف کلنز است. 
• کمتر از ۱۰۰۰ کارمند در این مجموعه کار می‌کنند. 
• کلش آف کلنز بیش از ۵۰۰ میلیون نصب اپ استور اپل، بیش از ۵۰۰ میلیون نصب در گوگل پلی و بیش از ۱۰ میلیون دانلود در بازار داشته است. این آمار نسبت به جمعیت ایران، محبوبیت کلش در کشورمان را به خوبی نشان می‌دهد. 
• میانگین امتیاز این گیم در گوگل پلی و اپ استور و بازار ۴.۵ است که در دسته بازی‌های قوی قرار می‌گیرد. 
• در سال ۲۰۱۶ روزانه ۵۵ میلیون کاربر در کلش اف کلنز فعال بودند. سوپرسل از سال ۲۰۱۶ به بعد آماری در مورد کاربران فعال ارائه نداده است. 
• کلش آف کلنز از سال ۲۰۱۲ تا الان حدود ۶.۴ میلیارد دلار درآمد داشته است. 
• کمپانی Tencent در سال ۲۰۱۹ سهام کنترلی این کمپانی را به قیمت ۸.۶ میلیارد دلار خریداری کرد و حالا مالک ۸۱.۴ درصد از سهام این شرکت است. 
• بیشترین کاربران کلش آو کلنز از آمریکا، ترکیه و چین هستند. 
• درآمد سالانه این بازی در سال ۲۰۱۵ به بیشترین مقدار خود رسید اما بعد از آن با اینکه تعداد دانلودهای بازی بیشتر شد درآمدش کمتر شد. هنوز آماری بعد از سال ۲۰۱۹ که توسط Tencent خریداری شد در دسترس نیست.

این آمارها نشان می‌دهد سازندگان بازی‌ هم استراتژی‌های جالبی برای دفاع از خودشان داشته‌اند. گاهی حمله کرده‌اند و بیشترین میزان درآمد را کسب کرده‌اند و افراد نابغه‌ای را در یک تیم جمع کرده‌اند که مطمئنا در سال‌های آینده باز از آن‌ها خواهیم شنید. هر چند در حال حاضر هم بازی‌های دیگرشان در حال رشد هستند و به صورت مداوم آپدیت می‌شوند. 

نکات مثبت و منفی کلش اف کلنز و استراتژی برای آینده پیش رو

با اینکه تیم سازنده کلش بازی‌های دیگری هم در دست ساخت و توسعه دارند اما همچنان تمرکز اصلی بر روی Clash of Clans است. مدام آپدیت می‌شود. تورنمنت‌های مختلف اجرا می‌شوند و همچنان محبوبیت فراوانی دارد. اما هیچکس نمی‌تواند پیش‌بینی کند تصمیم آینده تیم چه خواهد بود و ما شاهد چه تغییراتی در بازی خواهیم بود. 

در پایان نقد و بررسی کلش اف کلنز می‌توان نکات مثبت و منفی این بازی را به این شکل جمع‌بندی کرد:

نکات مثبت

• گرافیک جذاب، کاراکترهای خاص و طراحی پویا و زنده
• آپدیت‌های مداوم و اضافه کردن کاراکترها و امکانات اضافی برای گیمرها
• گیم‌پلی سبک و روان
• جزئیات زیاد و در نهایت ظرافت

نکات منفی

• شلوغی بیش از حد در برخی حملات
• خرید جم و تقویت سریع‌تر که باعث می‌شود برخی گیمرها صرفا به خاطر خرج کردن پول زیاد به سرعت رشد کنند. 

سوالات پرتکرار در مورد کلش اف کلنز