در این مطلب و ویدیومگ به معرفی بهترین بازی‌های تاریخ از سال ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۲۵ می‌پردازیم. در ادامه همراه مجله بازار باشید.

صنعت بازی‌های ویدیویی، جوان‌ترین هنر جهان است. هنری که در کمتر از نیم قرن، مسیری را طی کرد که سینما و ادبیات در صدها سال پیمودند. داستان ما از یک دایره زرد گرسنه در سال ۱۹۸۰ شروع می‌شود و به یک تابلوی نقاشی تعاملی در سال ۲۰۲۵ می‌رسد. این لیست، فقط لیست بازی‌های خوب نیست؛ لیست عناوینی است که دی‌ان‌ای این صنعت را تغییر دادند. کمربندها را ببندید؛ ماشین زمان آماده حرکت است.

عصر اول: طلوع پیکسل‌ها (۱۹۸۰ – ۱۹۸۹)

دوران سادگی و اعتیادآور بودن

در این دهه، گرافیک معنایی نداشت. همه چیز در «گیم‌پلی خالص» خلاصه می‌شد.

Pac-Man (1980): آغاز بلعیدن

همه چیز از اینجا شروع شد. قبل از پک‌من، بازی‌ها بیشتر شبیه آزمایش‌های علمی یا جنگ‌های فضایی خشک بودند. اما این دایره زرد، شخصیت داشت. او گرسنه بود و توسط ارواح تعقیب می‌شد. پک‌من اولین “مسکات” (Mascot) تاریخ شد و به دنیا نشان داد که ویدیوگیم می‌تواند یک پدیده فرهنگی باشد، نه فقط یک سرگرمی در کافه‌های تاریک.

Tetris (1984): کمال هندسی

الکسی پاژیتنوف در شوروی سابق، چیزی خلق کرد که تعریف کامل «بی‌زمانی» است. تتریس داستان ندارد، گرافیک ندارد، اما هنوز هم بعد از ۴۰ سال بازی می‌شود. این بازی به ما یاد داد که نظم دادن به آشوب، لذت‌بخش‌ترین کار دنیاست.

Super Mario Bros. (1985): نجات صنعت

بعد از سقوط بازار بازی‌ها در سال ۱۹۸۳، همه فکر می‌کردند کار تمام است. اما نینتندو با یک لوله‌کش ایتالیایی وارد شد. ماریو فقط سکه جمع نمی‌کرد؛ او استاندارد پلتفرمرها را تعریف کرد. طراحی مراحل دقیق و موسیقی فراموش‌نشده کوجی کوندو، جان تازه‌ای به کالبد مرده این صنعت دمید.

The Legend of Zelda (1986): تولد ماجراجویی

تا قبل از زلدا، بازی‌ها خطی بودند. اما شیگرو میاموتو گفت: «چرا بازیکن را در یک دنیای باز رها نکنیم؟» زلدا حس اکتشاف را اختراع کرد. اینکه وارد غاری بشوید و شمشیری بگیرید، شروعی بود برای تمام بازی‌های جهان‌باز (Open World) که امروز می‌بینیم.

عصر دوم: انقلاب سه‌بعدی و سینمایی (۱۹۹۰ – ۱۹۹۹)

دوران بلوغ و داستان‌گویی

تکنولوژی پیشرفت کرد و بازی‌سازان جرأت کردند داستان‌های پیچیده‌تری بگویند.

Doom (1993): پدر خشونت

اید سافتور (id Software) اسلحه را دست بازیکن داد و گفت: «شلیک کن.» دووم فقط یک بازی نبود؛ یک تکنولوژی بود. سرعت بالا، خشونت عریان و زاویه دید اول شخص، ژانری را ساخت که امروز بر بازار سلطنت می‌کند. بدون دووم، خبری از Call of Duty نبود.

Super Mario 64 (1996): بُعد سوم

انتقال از دو بُعد به سه بُعد کار سختی بود. خیلی‌ها شکست خوردند، اما ماریو دوباره راه را نشان داد. کنترل دوربین و حرکت آزادانه در فضای سه‌بعدی، الفبایی بود که ماریو ۶۴ نوشت و بقیه از روی آن مشق کردند.

Final Fantasy VII (1997): وقتی بازی‌ها گریستند

تا قبل از این بازی، داستان‌ها ساده بودند: «پرنسس را نجات بده.» اما فاینال فانتزی ۷ سینما را وارد بازی کرد. مرگ اریث (Aerith) شوکی بود که ثابت کرد بازی‌ها می‌توانند قلب مخاطب را بشکنند. این بازی نقش‌آفرینی ژاپنی (JRPG) را به غرب صادر کرد.

Metal Gear Solid (1998): جاسوسی تاکتیکال

هیدئو کوجیما دوربین‌های سینمایی، صداپیشگی حرفه‌ای و داستان سیاسی را با هم ترکیب کرد. متال گیر سالید به جای اینکه بگوید «همه را بکش»، گفت «پنهان شو». این بازی مرز بین فیلم اکشن و بازی ویدیویی را برای همیشه محو کرد.

عصر سوم: عصر طلایی پلی‌استیشن ۲ و پی‌سی (۲۰۰۰ – ۲۰۰۹)

دوران فیزیک، هنر و آزادی

قدرت سخت‌افزاری اجازه داد تا دنیاها زنده‌تر و تعاملی‌تر شوند.

Grand Theft Auto III (2001): شهر زنده

راک‌ستار با این بازی آزادی مطلق را هدیه داد. شما می‌توانستید مأموریت انجام دهید یا فقط در خیابان‌های لیبرتی سیتی رانندگی کنید و آشوب به پا کنید. فرمول جهان‌باز مدرن دقیقاً همین‌جا متولد شد.

Half-Life 2 (2004): فیزیک واقع‌گرا

ولو (Valve) با گوردون فریمن برگشت و تفنگ جاذبه (Gravity Gun) را معرفی کرد. حالا اشیاء در محیط فقط دکور نبودند؛ سلاح بودند. روایت داستان بدون کات‌سین و فقط از طریق نگاه بازیکن، درسی بود که هنوز هم خیلی‌ها نتوانستند پاس کنند.

World of Warcraft (2004): زندگی دوم

بلیزارد کاری کرد که میلیون‌ها نفر زندگی واقعی‌شان را رها کنند و در آزروت زندگی کنند. این بازی تعریف MMO را تغییر داد و نشان داد که تعاملات اجتماعی آنلاین می‌تواند چقدر عمیق و پیچیده باشد.

Shadow of the Colossus (2005): بازی به مثابه هنر

فومیتو اوئدا ثابت کرد برای شاهکار بودن نیازی به هزاران دشمن و دیالوگ نیست. یک پسر، یک اسب و ۱۶ غول سنگی. تنهایی و سکوت در این بازی فریاد می‌زد. این اثر پاسخی محکم به کسانی بود که می‌گفتند بازی‌ها هنر نیستند.

Minecraft (2009): لگوی دیجیتال

یک بازی مستقل که توسط یک نفر ساخته شد و جهان را گرفت. ماینکرفت گرافیک نداشت، اما چیزی داشت که بقیه نداشتند: «قدرت خلق کردن». این بازی به بازیکنان اجازه داد تا معمار دنیای خودشان باشند.

عصر چهارم: اوج‌گیری روایت و جهان‌های عظیم (۲۰۱۰ – ۲۰۱۹)

دوران احساسات و جزئیات

بازی‌ها حالا به قدری بزرگ و زیبا شده بودند که تمایزشان از واقعیت دشوار بود.

Red Dead Redemption (2010): غروب غرب

راک‌ستار وسترن را احیا کرد. داستان جان مارستون فقط یک اکشن نبود؛ یک تراژدی درباره پایان یک دوران بود. پایان‌بندی شوکه‌کننده این بازی، استاندارد جدیدی برای روایت‌های غم‌انگیز تعریف کرد.

The Last of Us (2013): کمال درام

ناتی داگ رابطه پدر و دختری را در آخرالزمان به تصویر کشید. جوئل و الی شخصیت‌هایی خاکستری و باورپذیر بودند. این بازی نشان داد که گیم‌پلی و داستان می‌توانند چنان در هم تنیده شوند که جداسازی‌شان غیرممکن باشد.

The Witcher 3: Wild Hunt (2015): استاندارد RPG

سی‌دی پراجکت رد دنیایی ساخت که هر مأموریت فرعی‌اش، داستانی در حد یک رمان کوتاه داشت. گرالت و جستجویش برای سیری، ترکیبی از سیاست، عشق و شکار هیولا بود که هنوز هم بسیاری از بازی‌ها سعی می‌کنند از آن تقلید کنند.

The Legend of Zelda: Breath of the Wild (2017): آزادی مطلق

نینتندو دوباره آمد و گفت: «هر کوهی که می‌بینی، می‌توانی از آن بالا بروی.» هیچ راهنمایی، هیچ مسیر مشخصی. فقط تو و یک دنیای وحشی. این بازی مفهوم اکتشاف را که خودش ۳۰ سال پیش ساخته بود، دوباره بازتعریف کرد.

God of War (2018): بازآفرینی اسطوره

کریتوس خشمگین تبدیل به پدری نگران شد. سانتامونیکا با دوربین تک‌شات (بدون کات) و روایتی عمیق از اساطیر نورس، یکی از بهترین بازگشت‌های تاریخ را رقم زد.

عصر پنجم: نسل جدید و بازگشت ریشه‌ها (۲۰۲۰ – ۲۰۲۵)

دوران خلاقیت‌های مستقل و انقلاب نوبتی

در این ۵ سال آخر، مرز بین بازی‌های مستقل و بزرگ برداشته شد و سلیقه مخاطبان تغییر کرد.

Hades (2020): مرگ شیرین

سوپرجاینت گیمز ژانر روگ‌لایک (Roguelike) را برای همه جذاب کرد. شکست خوردن در این بازی بخشی از داستان بود. هر بار که زاگرئوس می‌مرد، تکه‌ای جدید از داستان روایت می‌شد. گیم‌پلی سریع و دیالوگ‌های بی‌نظیر، هیدس را جاودانه کرد.

Elden Ring (2022): چالش باشکوه

هیدتاکا میازاکی فرمول سخت‌گیرانه دارک سولز را به جهانی باز برد. الدن رینگ دست بازیکن را نمی‌گرفت؛ او را در سرزمینی نفرین‌شده رها می‌کرد تا خودش راهش را پیدا کند. طراحی هنری و باس‌فایت‌های این بازی، کلاسیک مدرن شدند.

Baldur’s Gate 3 (2023): آزادی بی‌نهایت

لاریان استودیوز (Larian Studios) کاری کرد که غیرممکن به نظر می‌رسید. آن‌ها قوانین پیچیده D&D را به یک بازی ویدیویی جذاب تبدیل کردند. جایی که واقعاً “هر انتخابی” نتیجه داشت. سطح آزادی عمل و کیفیت موشن کپچر در این بازی، استانداردهای سبک نقش‌آفرینی را فرسنگ‌ها جابجا کرد.

Clair Obscur: Expedition 33 (2025): رنسانس نوبتی

و بالاخره می‌رسیم به پایان سفر. سال ۲۰۲۵ سالی بود که همه منتظر پیروزی تکنولوژی بودند، اما «هنر» پیروز شد. بازی Expedition 33 نشان داد که یک سیستم مبارزه نوبتی (Turn-Based) که ریشه در بازی‌های دهه ۹۰ (مثل فاینال فانتزی‌های کلاسیک) دارد، می‌تواند با گرافیک نسل نهمی آنریل انجین ۵ ترکیب شود و شاهکار خلق کند.

این بازی با شکست دادن غول‌هایی مثل Death Stranding 2 و کنار زدن هایپ GTA VI (که هنوز نیامده جایزه انتظار می‌گرفت)، ثابت کرد که تاریخ تکرار می‌شود. همانطور که در سال ۱۹۸۰ پک‌من با مکانیکی ساده همه را جذب کرد، در سال ۲۰۲۵ هم یک بازی با بازگشت به ریشه‌های کلاسیک، قلب‌ها را تسخیر کرد. داستان بازی درباره گروهی است که می‌خواهند «نقاش مرگ» را نابود کنند؛ کسی که هر سال عددی روی سنگ می‌کشد و تمام افراد آن سن را پودر می‌کند. این استعاره‌ای زیبا برای خود صنعت گیم است: صنعتی که هرگز پیر نمی‌شود، بلکه هر سال پوست می‌اندازد و با شکلی جدید و جوان متولد می‌شود.

کلام آخر | چرخه‌ای که متوقف نمی‌شود

از آن دایره زرد پیکسلی که به دنبال نقطه می‌دوید، تا «گوستاو» در Expedition 33 که با گرافیک فک‌برانداز منتظر نوبتش می‌ایستد؛ این ۴۵ سال فقط پیشرفت سخت‌افزار نبود. این تکامل رویاپردازی انسان بود. ما یاد گرفتیم که در لوله‌های سبز بپریم، با شمشیرهای نوری بجنگیم، در شهرهای خیالی زندگی کنیم و برای شخصیت‌هایی که وجود خارجی ندارند اشک بریزیم. و بهترین خبر؟ این داستان هنوز تمام نشده است. ۴۵ سال بعدی، قطعاً شگفت‌انگیزتر خواهد بود.

منبع: IGN